Қазақ әдебиеті Авторлық бағдарлама 10 сынып бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Мектептегі «Махамбеттану» қолданбалы курсы жалынды ақын Махамбет Өтемісұлының мұрасын оқуға арналады. Бұл бағдарламаны жасаудағы мақсат – қазақ халқының азаттығы, теңдігі жолында ақ найзасымен, азаткер асқақ жырымен қасық қаны қалғанша күрескен, тіпті сол жолда құрбан болған әрі батыр, әрі ақын Махамбет Өтемісұлының шығармалары мен өнегелі өмірін сөз ете отырып, жас ұрпақты Махамбет жырлары арқылы ерлікке, елін сүюге тәрбиелеу, елге деген шынайы, кіршіксіз сезімсіз нағыз адам болудың қиын екенін ұқтыру, оқушының рухани-эстетикалық талғамын жетілдіру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, көркем туындыларын тереңдете оқыту. Махамбет шығармаларының көркемдегіш құралдары мол, шеберлігі басым, сондықтан бағдарламада таңдалып алынған шығармалар оқуға, көркем мәтінді меңгеру үшін, оқушыны оқырман ретінде қалыптастыру мақсатында ұсынылды. Сонымен қатар талдауға, туындының тақырыбын, идеясын ашуға, ақын ойының астарын ұғуға ұмтылдыру үшін қосымша тапсырмалар әр сабақ барысында жүзеге асырылып отырады. Махамбет жырлары халқымыздың рухани қазынасының баға жетпес байлығы болып саналады.

Құрастырушы автор 34 сағаттық күнтізбелік-тақырыптық жоспарлауды оқушылардың жас ерекшелігін ескере отырып жасаған. Бұл – ақберен ақын, дауылпаз күйші, қазақ жырының баһадүрі, қазақ поэзиясының алдаспаны М.Өтемісұлы шығармашылығын тарихи оқиғалармен сабақтастыра оқытуды мақсат ете жоспарланған авторлық бағдарлама.

Жалпы мақсаты: шығарманы өз бетінше талдап, баға бере алатын тұлға қалыптастыруға жол ашу. Блум жүйесін қолдану арқылы өзінің және топтың құнды қасиеттерін анықтап, бағалай білуге баулу. Оқытудың мақсаты: Ә. Ғалымов туралы, «Болмаса» өлеңінің негізгі тақырыбы мен идеясын ашуға талдау жүргізе отырып, өздігінен жұмыс жасауға дағдыландыру. Бірін-бірі тыңдауға, топпен, жұппен ынтымақты жұмыс жасай білуге үйрету.

Әбубәкір ақын шығармаларымен таныстыра отырып, өлең мазмұнын меңгерту, идеясын ашу. Оқушылардың дүние танымдық қабілеттерін арттыру, тіл байлықтарын дамыту, өзіндік ой-пікірін қалыптастыру жас ұрпақты жаман әдеттен жирендіру. Білімпаздыққа, үлкенге ізет, кішіге қамқор болуға, жаман әдеттерден аулақ болуға тәрбиелеу.

Молда Мұса шығармашылығы, оның мысал жанрына қосқан үлесі туралы түсінік бере отырып, «Тышқан мен түйе» мысалының идеялық мәнін, ақын мысалындағы негізгі ерекшеліктерін анықтау, шеберлік сырын ашу

өлеңді түсініп оқу арқылы сол замандағы шындыққа баға бере отырып, азаматтық намысты ұғындыру, танымдық, шығармашылық қабілеттерін дамыту, сыни тұрғыдағы көзқарасына еркіндік беру.

оқушыларға қазақ, башқұрт, татар әдебиетіне ортақ өкіл Ақмолла Мұхамедиярұлы өмірі туралы мағлұмат бере отырып, өз беттерінше жұмыс істеу қабілеттерін арттыру; ә- оқушылардың ойлау қабілеттерін шыңдау, өзіндік ойлау, әдеби талдау, өз пікірі, талғамы жоғары тұлға қалыптастыру; б- оқушыларды іздемпаздыққа, ұйымшылдыққа, бір-бірінің пікірін тыңдай білуге, бағалай білуге үйрету.

оқушылар ақын мысалдары туралы, оның ішінде «Адам мен аюдың достығы» мысалының мазмұнын түсінеді, пікір алысады, салыстырады, шығарма кейіпкерлерінің бейнесін ашады, қорытынды жасайды. Жас ұрпақты жаман әдеттерден жирендіру, білімділікке, адамгершілікке, мәдениеттілікке баулу

М. Қалтайұлы өмірі, «Қазақ хакімдері» өлеңі туралы мағлұмат беру. а- ақын арнау өлеңін түсініп, мәнерлеп оқуға және идеялық-тақырыптық негізін, ой астарын түсіну, ақынның қоғам жайлы жырлау шеберлігін ұғындыру; ә- өлеңді талдай білуге, сын тұрғысынан ойландыру, өзіндік пікір қалыптастыруға үйрету; б- ақын шығармасы арқылы оқушылар дүниетанымын қалыптастыру, адалдыққа адамгершілікке үйрету

М. Сералиннің публицистика тақырыбындағы еңбектері жайлы білгендерін жаңғырта отырып, қазақтан шыққан тұңғыш кәсіби жорналшы туралы білімдерін іздену арқылы толықтырады

поэманы түсініп оқу арқылы қос ғашық Баймағамбет пен Гүлкәшима және сол заманға баға бере отырып, азаматтық намысты ұғындыру

Мұғалімдерге қосымша

Материал мұғалімдерге көмекші құрал ретінде керек.Жаңартылған білім мазмұны бойынша СМК дағы ТЖБ ны өзертіп жасағанмын

Мақсаты: - Кемеңгер, ойшыл Мәшһүрдің рухани мол мұрасын жаңа көзқарас тұрғысынан жан - жақты терең талдап - тану. Міндеттері: - Оқушыларға Мәшһүрдің рухани бай мұраларындағы көркем сөз құдіретін, эстетикалық, танымдық тәрбиені бойларына сіңіру. - Мәшһүрдің ұлттық ерекшелігін, идеялық мазмұнын ұғындыру. - Ойын еркін, шешен жеткізе алуға талпындыру. - Мәшһүр мұрасын жаңаша саралауға, соның негізінде оның рухани дүниесін тереңінен ашып көрсетуге талпыныс жасау. Оқыту үдерісінде жүзеге асырылатын пәнаралық байланыс оқушының дүниетанымдық деңгейін арттырып, өзге ғылым салаларын игеру мақсатында пайдалануға мүмкіндік береді:

Эликтивті курс бағдарламасын қазақ тілі мен әдебиет мұғалімдері пайдалана алады.