Дүние жүзі тарихы Эссе бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Алаш қайраткері Қошке Кемеңгерұлының ұлтты дамыту жолындағы ізденіске толы қызметі Кіріспе Білім мен білікке ұмтылған Алаш қайраткері Қошке (Қошмұхамбет) Дүйсебайұлы Кемеңгеров 1915 жылдан бастап 1930 жылға дейін үзіліссіз ұлт əдебиетіне, тарихына, драматургиясына, журналистикасына, ғылымына айрықша үлес қосты. Осы уақыт аралығында ол өз қатарластарымен бірге отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күреске қатысты. Оның сан-салалы ізденіске толы ұлтты дамыту жолындағы қызметін өткен ғасырдың отызыншы жылдарында басталған Кеңес үкіметінің репрессия науқаны үзді. Қошке Кемеңгерұлы 1896 жылы 15 шілдеде сол кездегі территориялық бөлініс бойынша Ақмола облысы, Омбы уезі, Беке болысындағы «Ауыздағы Қаржас» деген ауылда дүниеге келген. Ата- бабасы мұнда Баянауылдың Сарытауынан қоныс аударған болатын. Деректерге қарасақ, Қошке — Арғын тайпасына жататын Қаржас руының Құлеке атасынан (тармағынан), Ақша ұрпағы (сызбаны қара.). Кезінде Қаржас руының атақты биі Шорман: «Омбыға барғанда тамақ ішетін, намаз оқитын жерім жоқ», — деп, баласы Мұса оқыған кадет корпусы көрінетін Ертістің сол жақ бетінен 250 сомға жер сатып алып, сол жерге 1849 жылы сенімді ағайыны Атанұлы Кемеңгерге, өзіне арнайы үй салдырып, қызметшілері үшін тұрғын жай, малы үшін қора-қопсы тұрғызады. Кемеңгер Атанұлы Дүйсенбай, Дүйсебай есімді екі ұл сүйген. Дүйсебайдан тарайтын Қошмұхамбет есейе келе қалам ұстағанда, жазғандарына «Қошке Қемеңгерұлы» деп қол қояды [1; 4]. Қошкенің əкесі Дүйсебай жастай қажыға барып, оқу-ағарту ісіне ықыласты болған. Сондықтан да болашақ қаламгер, Алаш қайраткері көзі ашық, ауқатты, берекелі отбасында туып, жан-жақты тəрбие алған. Жас Қошкенің халыққа тез танылуы Қошке алғаш Белгібай молдадан дəріс алып, мұсылманша сауат ашқан. Одан кейін Омбыда шіркеу мектебінде, ветеринарлық-фельдшерлік мектепте оқиды. Арнаулы оқу орны болғандықтан, мұнда ол зоотехника, медицина негіздері бойынша сабақ алады. Содан кейін Омбы ауылшаруашылық училищесіне түсуге аңсары ауады. Қошмұхамбет 1913 жылы 1 там