Биология Баяндамалар, реферат бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

“Қызыл кітапта” дүниежүзінде жоғалып кету қаупі бар ерекше қорғалатын жануарлар мен өсімдіктер жазылған. Бұл кітап алғаш рет 1966 жылы Халықаралық табиғатты қорғау одағы (ХТҚО) бастамасымен жарық көрді.Кітапта ерекше қорғалатын өсімдік мен жануар атауы ғана емес, сонымен қатар олардың қазіргі саны мен жағдайы да көрсетіледі.

Цитология — жасушалардың құрылымы, қызметі және олардың дамуын зерттейтін биология ғылымының бір саласы. Жасуша – барлық тірі организмдердің ең кіші құрылымдық және функционалдық бірлігі, сондықтан цитология өмірдің негізгі қағидаларын түсінуге мүмкіндік береді.

Жасушалардың өз құрылымында жоғары тәртіпті сақтау қабілеті дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) түрінде сақталатын генетикалық ақпаратқа байланысты. Тұқым қуалайтын қасиеттердің берілуіндегі ДНҚ-ның рөлін ашу- қазіргі биологияның басты жетістіктерінің бірі. Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ)- тірі организмдердің дамуы мен қызмет етуінің генетикалық бағдарламасын сақтауды, ұрпақтан-ұрпаққа беруді және жүзеге асыруды қамтамасыз ететін макромолекула. ДНҚ молекуласы биологиялық ақпаратты нуклеотидтер тізбегінен тұратын генетикалық код түрінде сақтайды.ДНҚ-да әртүрлі РНҚ мен ақуыздардың құрылымы туралы ақпарат бар. Нуклеотидтердің ДНҚ тізбегіндегі орналасу тәртібін анықтау әдістерінің ішінде ДНҚ секвенциясын ерекше атап кету керек. ДНҚ секвенциясы (дезоксирибонуклеин қышқылы) - бұл молекулалық биология зертханаларында орындалатын процедура, ол қызығушылық тудыратын генетикалық материалдағы нуклеотидтердің ретін білуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, РНҚ реттілігі (рибонуклеин қышқылы) де анықталуы мүмкін. Бұл әдіс биологиялық ғылымдарды дамыту үшін қажет болды. Бұл медициналық диагностика және сот-медициналық сараптама сияқты білімнің басқа салаларына да қатысты. Бұрын ДНҚ тізбегін ретке келтіру баяу және құны қымбат болып саналды, себебі олигонуклеотидтердегі бірнеше базалық жұптарды анықтауға мүмкіндік беретін бірден-бір процесс болып табылады. Қазіргі уақытта ғылымның барлық жетістіктерімен ДНҚ-ны жүйелеу әлемдегі көптеген зертханаларда осы саладағы 50 жылға жуық зерттеулердің арқасында жиі кездесетін процесс түрі болып табылады. Тізбектің ұзындығына келетін болсақ, сіз өте қысқа мерзімде миллиондаған базалық жұптардың реттілігін біле аласыз. Осы уақытқа дейін жүйелеу әдістері ұсақ прокариоттар мен ашытқылардан бастап адам геномына дейінгі толық геномдардың тізбегін алуға мүмкіндік береді.

Бүгінгі күні ақпараттар ағымы өте көп. Ақпараттық ортада жұмыс жасау үшін әр педагог өз пікірін жүйелі түрде жеткізе білетін, коммуникативті және ақпараттық мәдениеті дамыған, интернет жүйесін пайдалана алатын, онлайн режимінде жұмыс жасау әдістерін меңгерген оқытушы болуы тиіс. Заман талабына сай жаңа технология әдістерін үйрету, бағыт-бағдар беруші – оқытушылар. Осы үрдіспен мемлекетіміздің бәсекеге қабілетті дамыған 30 елдің қатарына кіру мақсаты оқытушылар қауымына зор міндеттер жүктейді.

Фараби тамаша дәрігер ретінде де белгілі болды. Дәрігерлік қызметіне байланысты Фараби, сол замандағы басқа да дәрігерлер сияқты, алхимиямен, ботаникамен, минерологиямен айналысты. Ғылымның бұл салаларының бәрі жаратылыстану құрамына кіретін. Жаратылыстануға Фараби басты мән берді. Ол, «қандай да бір педагогикалық ғылымға қарағанда, табиғат туралы ғылым әлдеқайда бай және кең көлемді болып келеді» деп жазды

оқушыларға

биология пәнінің мұғалімдеріне

Ата - аналар мен оқушылар ұшін

ұстаз үшін

барлық мұғалімдерге

Біздің жастарымыз оқуға, жаңа ғылым-білімді игеруге, жаңа машықтар алуға, білім мен технологияны күнделікті өмірде шебер де тиімді пайдалануға тиіс. Біз бұл үшін барлық мүмкіндіктерді жасап, ең қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етуіміз керек.... ҚР-ның Президенті Н.Назарбаев

Мақта — бағалы талшықты дақыл. Ол халық шаруашылығының әр саласында түрлі мақсатта пайдаланылады. Ең бастысы, мақта — тоқыма өнеркәсібі үшін негізгі шикізат. Мәселен, бір тонна шитті мақтадан 330-360 кг. талшық, 550-580 кг тұқым және 30-40 кг қысқа талшық алынады. Мақтаның ұзын талшықты сорттарынан әр түрлі маталар — бәтес, сәтен, маркизат тоқылады. Орташа есеппен алғанда, 1 тонна шитті мақтадан 3000 метр мата тоқуға болады. Мақтаның қысқа талшықтарынан целлюлоза, пластмасса, фотопленка, медицинада қолданылатын мақта, жанғыш пілте, жасанды жібек және басқа бұйымдар дайындалады. Мақта талшығынан тігін машиналары үшін жіп, арқан, электр орағыш және басқа да заттар алынады. Мақтаның тұқымында 20-25% дейін май болады, сондықтан 1 тонна шитті мақтадан 100-110 кг жоғары сапалы май алынады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан -2050» Стратегиясының негізгі бағыттарының бірі – еліміздің аграрлық саласын өркендету. Осы жөніндегі Жолдауда республикамыздың агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың негізгі жолы ретінде еңбек өнімділігін арттыру қажеттігі айрықша атап өтілген. Егін шаруашылығында еңбек өнімділігін арттыруға топырақ құнарлылығын арттыру, өндірістің озық технологиясын енгізу, жерді химияландыру, яғни тыңайтқыштарды пайдалану, егістік жерлердің құрылымын жақсарту арқылы қол жеткізуге болады.

Қазақстанның Оңтүстігінде өсетін ауыл шаруашылығының негізгі дақылдарының бірі – мақта. Бұл аймақ мақта өндіру жөнінен Республикадағы ең ірі өңірдің бірі болып табылады. Соңғы жылдары мақта талшығы еліміздің маңызды экспорттық тауарына айналды. Қазақстан жылына мақтаның 90 % - тін шикізат ретінде шет елдерге өткізіп келеді. Мәселен, 130 мың тонна мақта өндіріп, одан 150 мың АҚШ доллары көлемінде ғана табыс алады. Ендеше мақтаның өндірісін дамытып, оның құнын арттыру керек. Оның жолы - кластерлік жүйе. Еліміз егемендігімізді алғалы бері мақта шаруашылығының Қазақстан Республикасының экономикасында алатын орны ерекше. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев мақта шаруашылығын одан әрі дамытуға көптеген жағдайлар жасауда. 2005 жылдың 6 –шы шілдесінде «Арнайы экономикалық аймақты» аштырды және осы аймаққа байланысты мақтаның заң жобасына да ұсыныстар жасалынды.

Талшықты өсімдіктер тоқыма өнеркәсібінің негізгі шикізаты. Ең көп тараған талшықты дақылдарға мақта, зығыр және сора өсімдіктері жатады. Бұл өсімдіктер тоқыма өндірісі шикізатының 95% қамтамасыз етеді. Бұл өсімдіктердің тұқымдары құрамында тамаққа және техникалық мақсатқа пайдаланылатын майлар бар. Қазақстанда негізінен мақта өсімдігі өсіріледі.

Білімділік: табиғи сұрыпталу түрлерімен таныса отырып, оның ерекшеліктерін мысалдар және өзіндік жұмыстар арқылы меңгеруіне, жұмыстарды орындап алған білімдерін өз бетімен қолдана алуына жағдай туғызу; Тәрбиелік: өз бетінше жұмыс жасауға, жауапкершілікті сезінуге, шығармашылық ізденімпаздыққа, табиғаттағы процестерді ескеруге тапсырмалар беру арқылы тәрбиелеу; Дамытушылық: деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындауына жағдай жасау арқылы қабілетіне байланысты жеке құзырлылығын дамыту

Оқушыларға жағымсыз әдеттерден сақтану туралы жазылған

Сабақты жоспарлауда алдымен Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының әрбір жылдарға арналаған оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы әдістемелік нұсқау хатын басшылыққа аламын. Атап айтсақ:

категория

категория