Биология Барлығы бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

ЖҮРЕК ҚҰРЫЛЫСЫ: АНАТОМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ТАЛДАУ

Самай сүйегі анатомиясын зерттеу: краниометриялық тәсіл

ЖҮРЕК ҚҰРЫЛЫСЫ: АНАТОМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ТАЛДАУ

Күнделікті өмірімізде кездесетін қарапайым көкөністердің ішінде денсаулыққа ерекше пайдалылары аз емес. Солардың бірі – брокколи.

Бұл әдістемелік құрал жалпы білім беретін мектептерде биология пәнін оқыту барысында оқушылардың кәсіптік бағдарын қалыптастыруға бағытталған. Құралда қазіргі еңбек нарығындағы сұранысқа ие мамандықтар мен биология пәнінің мазмұны арасындағы байланыс қарастырылады. Сондай-ақ оқушылардың кәсіби қызығушылығын ояту мақсатында қолдануға болатын тиімді әдіс-тәсілдер, жобалық жұмыстар, рөлдік ойындар және цифрлық ресурстар үлгілері ұсынылады. Әдістемелік материал мұғалімдердің оқушылармен жүргізетін кәсіптік бағдар жұмысын жүйелі түрде ұйымдастыруына көмектеседі. Құралда жас ерекшеліктеріне сай бейімделген тапсырмалар мен сыныптан тыс іс-шаралар сценарийлері қамтылған. Сонымен қатар, зерттеу және жобалық жұмыстар арқылы оқушылардың ғылыми-шығармашылық әлеуетін ашу жолдары да жан-жақты қарастырылады. Осы құрал биология пәні мұғалімдеріне, сынып жетекшілеріне, кәсіби бағдар жұмысына жауапты педагогтарға арналған. Оны күнделікті сабақ үдерісінде, факультативтер мен үйірме сабақтарында, сондай-ақ ата-аналармен бірлескен шараларда қолдануға болады.

Мақалада пластикалық қалдықтардың қоршаған ортаға тигізетін зияны, олардың алдын алу жолдары және экологиялық мәдениетті арттырудың маңыздылығы қарастырылады.

Мектепте биологияны оқытуда STEM технологиясын қолдану арқылы оқушылардың білім сапасын арттыру – қазіргі білім беру жүйесінде өзекті мәселелердің бірі. Бұл мақалада STEM (ғылым, технология, инженерия, математика) тәсілінің биология сабағында қолдану мүмкіндіктері қарастырылып, оның оқушылардың білім сапасына әсері сипатталады. STEM технологияларын қолдану оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, олардың сыни ойлау, зерттеу жүргізу, тәжірибе жасау, логикалық шешім қабылдау секілді дағдыларын дамытады. Биология сияқты күрделі әрі өмірмен тығыз байланысты пәнді тәжірибелік және жобалық бағытта оқыту – білімнің сапалы меңгерілуіне, білім алушының жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Мақалада нақты сабақ үлгілері мен жобалық жұмыстар арқылы STEM тәсілін жүзеге асыру жолдары көрсетіліп, мұғалімдерге арналған әдістемелік ұсыныстар беріледі. Бұл материал биология пәні мұғалімдеріне, әдіскерлерге және жаңартылған білім мазмұны аясында заманауи оқыту әдістерін іздестіріп жүрген педагогтарға пайдалы болмақ. Мақаланың негізгі мақсаты – STEM технологиясы арқылы биологияны өмірмен ұштастыра отырып, оқушылардың білім сапасын, қызығушылығын және практикалық қабілеттерін арттыру.

Жаңартылған білім мазмұны аясында сындарлы оқыту тәсілі де маңызды рөл атқарады. Бұл тәсіл бойынша оқушылар белсенді оқып, мәселені талқылап, зерттеу жүргізе отырып, өз білімін өздері қалыптастырады. Мұғалім бұл үдерісте бағыт беруші, қолдаушы, бағалаушы рөлінде болады. Сабақ барысында критериалды бағалау жүйесі қолданылады, бұл оқушыларға өз жетістігін анық көруге мүмкіндік береді.

Жалпы білім беру саласында жаңа саяси ұстанымның кезең-кезеңімен жүзеге асуы – егемен еліміздің гүлденуінің бір көрінісі. Еліміздің өркениетті елдермен тең мүмкіндіктерге ие болу үшін әлемдік білімге қосуға бағытталған білім беру саясаты оны демократияландыру және ізгілендіру арқылы білім беруді жаңа сапалық деңгейге көтеруге бағытталған. Осыған орай, оқытудағы біркелкіліктен бас тартқан және көп нұсқалы оқыту жүйесіне көшкен жағдайда, оқушылардың жеке, оның ішінде топтық танымдық ерекшеліктерін ескере отырып, оңтайлы оқытуды ұйымдастыру бүгінгі таңда өзекті болып отыр. Осы тұрғыдан зерделеуді қажет ететін мәселе – оқытудың оңтайлы мүмкіндіктерін анықтау. Бұл міндеттерді шешуде оқу-тәрбие үрдісіне заманауи педагогикалық технологияларды енгізу маңызды рөл атқарады.

Құмай- ыстыққа да, қуаңшылыққа да төзімді, топраққа талғамы аз, суды үнемді пайдаланады (жүгері дақылымен салыстырғанда 2 есе аз), тұқым себу мөлшері жүгеріден 5-6 есе кем, тұзды топрақтарға шыдамды және әртүрлі мал азықтық дақылдармен салыстырғанда көк масса өнімділігі көп артық. Сондықтан, жоғары өнімді, топырақ тұздылығына және су тапшылығына төзімді болып келеті галофитті өсімдіктердің жаңа сорттары мен түрлерін инновациялық технологияларды пайдалана отырып Қазақстанның оңтүстік өңірлерінде өсіруді жолға қою, бүгінгі күннің өзекті мәселелері қатарына жатады.

Бұл мақалада қазіргі кездегі ауқымды проблемалардың бірі ауаның ластануы туралы жазылған.

Еуропалық иммундау апталығы – әр адам үшін қолжетімді қорғаныс

Мақалада қазіргі білім беру жүйесіндегі жоба әдісін қолданудың мәні мен маңыздылығы жан-жақты талданады. Бұл әдістің негізінде білім алушылардың белсенді зерттеушілік және шығармашылық іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы олардың танымдылық белсенділіктерін арттыру, пәндік білімдерін тәжірибемен ұштастыру мақсаты жатыр.

Жасыл экономика — бұл экономикалық өсуді қолдай отырып, қоршаған ортаға зиян келтірмейтін, табиғи ресурстарды тиімді пайдалануды көздейтін жүйе.

Бүгінде әлемде экологиялық дағдарыс белең алып, табиғат ресурстарының сарқылуы, климаттың өзгеруі және экосистемалардың бұзылуы сияқты мәселелер күн тәртібіне шығып отыр.

Биология сабағында ғылыми-жаратылыстану сауаттылығын арттыру

БИОЛОГИЯ ПӘНІН ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ туралы мақала

Бұл мақалада жасуша теориясы және оның биология ғылымындағы маңызы қарастырылған. Жасуша — тірі ағзалардың ең кіші құрылымдық және қызметтік бірлігі екені баяндалды. Жасушаның құрылысы, қызметі, прокариот және эукариот жасушаларының айырмашылықтары сипатталды. Сонымен қатар, жасуша теориясының қалыптасу тарихы мен қазіргі заманғы ғылымдағы қолданылу аясы талданды. ⸻ Материалдың маңызы Жасуша теориясы — биология ғылымының іргелі негізі. Бұл теорияның арқасында тірі ағзалардың құрылымы мен қызметі туралы терең білім қалыптасты. Ол медицина, генетика, биотехнология және экология сияқты ғылым салаларының дамуына негіз болды. Жасушалық деңгейде зерттеу жүргізу арқылы ауруларды анықтау, емдеу және алдын алу мүмкіндіктері артты. ⸻ Материалдың пайдасы Бұл материал оқушылар мен студенттерге жасуша теориясының мәнін түсіндіруге көмектеседі. Жасушаның құрылымы мен қызметін меңгеру тірі ағзаларды тереңірек тануға ықпал етеді. Сонымен қатар, медицина мен биотехнология салаларында қолданылатын заманауи әдістерді түсіну үшін маңызды негіз береді. Мақала ғылыми көзқарасты қалыптастырып, биология пәніне деген қызығушылықты арттырады.

Микробиология – көзге көрінбейтін ұсақ ағзаларды (бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар, қарапайымдылар) зерттейтін ғылым. Микробиологияның негізгі бөлімдері: 1. Жалпы микробиология – микроорганизмдердің құрылысы, физиологиясы, көбеюі мен таралуын зерттейді. 2. Медициналық микробиология – ауру тудыратын микроорганизмдерді және олармен күресу жолдарын зерттейді. 3. Ветеринарлық микробиология – жануарларда ауру тудыратын микроорганизмдерді зерттейді. 4. Өндірістік микробиология – антибиотиктер, ашытқылар, ферменттер алу үшін микроорганизмдерді қолдану. 5. Ауылшаруашылық микробиологиясы – топырақтағы және өсімдіктердегі микроорганизмдерді зерттеу. 6. Экологиялық микробиология – қоршаған ортадағы микроорганизмдердің рөлін зерттеу. Микроорганизмдердің түрлері: Бактериялар – бір жасушалы, пішіндері әртүрлі (таяқша тәрізді – бациллалар, шар тәрізді – кокктар, ирек – спирохеталар). Вирустар – жасушасыз тіршілік иелері, тек тірі ағза ішінде көбейеді. Саңырауқұлақтар – бір және көп жасушалы (зең саңырауқұлақтары, ашытқылар). Қарапайымдылар – бір жасушалы тіршілік иелері (амеба, инфузория, трипаносома). Микробиологияның маңызы: Инфекциялық ауруларды анықтау және емдеу. Антибиотиктер мен вакциналар жасау. Биотехнологияда (ашыту, ферменттеу) қолдану. Қоршаған ортаны тазарту (биодеградация). Микробиология медицинада, ауыл шаруашылығында, экологияда және тағам өндірісінде үлкен рөл атқарады.

Ботаника – өсімдіктер әлемін зерттейтін ғылым. Ол өсімдіктердің құрылысы, физиологиясы, экологиясы, таралуы және эволюциясын қарастырады. Ботаниканың негізгі бөлімдері: 1. Морфология – өсімдіктердің сыртқы құрылысын зерттейді. 2. Анатомия – өсімдіктердің ішкі құрылысын (ұлпа, жасуша) зерттейді. 3. Физиология – өсімдіктердің тіршілік процестерін (фотосинтез, тыныс алу, транспирация) зерттейді. 4. Систематика – өсімдіктерді жіктеп, олардың туыстығын анықтайды. 5. Экология – өсімдіктердің қоршаған ортамен байланысын зерттейді. 6. Генетика – өсімдіктердің тұқым қуалаушылығын зерттейді. 7. Палеоботаника – ежелгі өсімдіктер мен олардың эволюциясын зерттейді. Ботаниканың маңызы: Дәрілік өсімдіктерді зерттеу арқылы медицинада қолдану. Ауыл шаруашылығында өнімділікті арттыру. Қоршаған ортаны қорғау және биоалуантүрлілікті сақтау.