Биология Мақала Басқа бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Сүт безі қатерлі ісігі – сүт безі жасушаларының бақылаусыз көбейіп, ісікке айналуы. Ерте анықтау емнің тиімділігін арттырады.

Педиатриялық цитология жасушалардың құрылымы мен функцияларының балалар ағзасындағы физиологиялық және патологиялық өзгерістерін зерттейтін ғылым саласы. Балалар организмі морфологиялық, метаболикалық және иммунологиялық жетілмегендігімен ерекшеленеді, бұл жасушалық жауаптардың ересектерге қарағанда өзгеше қалыптасуына әкеледі. Мақалада педиатриядағы цитологиялық талдау әдістері, балалар жасушаларының биологиялық ерекшеліктері, әртүрлі ауруларда анықталатын цитологиялық өзгерістер және клиникалық практикадағы диагностикалық маңызы баяндалады

Бұл мақала жүректің адам организміндегі басты қызметі — қанайналымды қамтамасыз ету екенін түсіндіреді. Жүректің анатомиялық құрылымы, оның қабаттары, бөлімдері, қақпақшалары және өткізгіш жүйесі өзара үйлесімді жұмыс істей отырып, бүкіл ағзаға оттек пен қоректік заттарды тасымалдауға жағдай жасайды. Кардиомиоциттердің ерекше жақтары мен коронарлық қанмен қамтамасыз етілуі жүрек жұмысының үздіксіздігі мен жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді. Яғни мақаланың негізгі ойы — жүректің құрылымы мен қызметі тығыз байланысты және ол адам өмірін сақтайтын орталық жүйе ретінде аса маңызды орган.

Ангиология – адам ағзасының қан және лимфа тасымалдайтын тамырлар жүйесін зерттейтін ілім. Организмдегі ең ірі қан жолының бастауы – серпімді типті Қолқа, ол жүректен шығатын қанды жоғары қысыммен бүкіл денеге өткізеді. Артериялардың қабырғасы Эндотелий, Туника медиасы және сыртқы қорғаныш қабаттан тұрып, қан ағысын реттеуге бейімделген. Кері ағымды қамтамасыз ететін Қуыс веналар ішінде клапандар бар, олар қанды тек бір бағытта өткізіп, іркілістің алдын алады. Ал ағзаның «екінші айналым жолы» саналатын лимфа арнасы Кеуде лимфа өзегі арқылы қан жүйесіне қайта қосылып, жасушааралық ортаның тазалығын сақтайды. Тамырлар қызметінің бұзылуы Гипертония, Варикоз немесе Тромбоз секілді жағдайларға әкелуі мүмкін. Демек, тамырлар – тек сұйықтық өтетін түтік емес, ағза өмірін қамтамасыз ететін, қоректендіру, тазарту және реттеу рөлдерін біріктіретін белсенді жүйе. Ангиологияны түсіну – жалпы денсаулықтың механизмін терең ұғуға жол ашады.

Көз алмасы – адам ағзасындағы ең күрделі әрі сезімтал мүшелердің бірі. Ол бізді қоршаған әлем туралы ақпараттың көп бөлігін қабылдауға көмектесетін «табиғи камера» тәрізді жүйе. Көздің беріктігін Склера қамтамасыз етсе, жарықты ең алғаш әрі ең күшті сындыратын бөлімі – мөлдір Қасаң қабық. Ал жарық мөлшерін реттеп, көзге қандай көлемде түсу керегін анықтайтын құрылым – Нұрлы қабық. Көздің негізгі көру қабаты – Торлы қабық. Дәл осы жерде жарық сигналдары арнайы жасушалар арқылы жүйке импульсіне айналып, миға жіберіледі. Егер көздегі сұйықтық айналымы бұзылса, көру жүйкесіне зиян келтіретін Глаукома тәуекелі артады. Сондықтан көздің құрылымдары бір-бірімен үйлесімді жұмыс істегенде ғана көру айқын, сапалы болады. Қорытындылай айтқанда, көз – тек көру мүшесі емес, адамға әлемді тануға мүмкіндік беретін ғажайып оптикалық-биологиялық жүйе. Оның әр бөлшегін түсіну – өз денемізді, денсаулығымызды дұрыс бағалауға жасалған маңызды қадам.

Анабездің анатомиялық құрылысы мен қабаттарын, фолликулдардың даму сатыларын, гормондық қызметін және органның клиникалық маңызын сипаттау

Самай сүйегі анатомиясын зерттеу: краниометриялық тәсіл

Бауырдың анатомиялық құрылымы, сегменттік жіктелісі, мен оның функционалдық және клиникалық маңызын анықтау.

Бүйрекүсті бездерінің анатомиялық орналасуын, морфологиясын, гормондық қызметін және клиникада кездесетін негізгі ауруларын қарастыру. Бүйректің макро- және микроскопиялық құрылымын, нефрондардың жұмыс істеу механизмдерін, бүйректің физиологиялық рөлін және клиникалық маңызын талдау. Екі ағзаның қызметтік байланыстарын түсіндіру және қазіргі ғылыми әдебиеттер негізінде жинақталған материалды оқу процесінде қолдануға ыңғайлы ету.

Педиатриялық цитология жасушалардың құрылымы мен функцияларының балалар ағзасындағы физиологиялық және патологиялық өзгерістерін зерттейтін ғылым саласы. Балалар организмі морфологиялық, метаболикалық және иммунологиялық жетілмегендігімен ерекшеленеді, бұл жасушалық жауаптардың ересектерге қарағанда өзгеше қалыптасуына әкеледі. Мақалада педиатриядағы цитологиялық талдау әдістері, балалар жасушаларының биологиялық ерекшеліктері, әртүрлі ауруларда анықталатын цитологиялық өзгерістер және клиникалық практикадағы диагностикалық маңызы баяндалады

Жануарлардың белгілі бір тобын қорғау ертеден қолға алынған. Қазіргі кезде жануарлар мен өсімдіктермен қоректеніп қана қоймайды, сонымен қатар оларға пайда келтіреді. Себебі олар атмосфераны көмірқышқыл газымен байытады, топырақты қилармен тыңайтады, өсімдіктерді тозандандырады және өсімдіктердің бір ортаға және екінші ортаға таралуына көмектеседі.

Бұл мақалада жалпы орта білім беру ұйымдарындағы биология сабақтарында агробиологиялық білімді қалыптастырудың әдістемелік жолдары қарастырылады. Оқушылардың ауыл шаруашылығы биологиясы саласындағы түсінігін кеңейту, практикалық дағдыларын дамыту және аграрлық бағыттағы кәсіби бағдар беру мақсаты көзделген. Мақалада теориялық түсініктермен қатар, нақты мысалдар мен практикалық әдістер ұсынылған.

Бұл мақалада адам жасушасы органоидтарының құрылымы мен қызметі, сондай-ақ олардың бұзылуынан туындайтын түрлі аурулар сипатталған. Авторлар әр органоидтың қызметіндегі ақаулардың қандай патологияларға әкелетінін нақты мысалдармен көрсеткен. Мақалада ядро, митохондрия, лизосома, эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты сияқты органоидтардың бұзылу механизмдері мен нәтижелері талданған. Сонымен қатар, диагностика әдістері мен емдеу жолдары да қарастырылған. Бұл жұмыс жасушалық деңгейдегі бұзылыстардың адам денсаулығына әсерін түсінуге көмектеседі.

Биомеханика — бұл биофизиканың (теориялық және қолданбалы механиканың) саласы, ол биологиялық жүйелердің құрылымы мен функцияларын және олардың қоршаған ортамен өзара әрекетін зерттейді. Алғашында биомеханика термині адам мен жануарлардың қозғалыстарын зерттеуге қолданылды. Алайда, XX ғасырдың ортасында биомеханика зерттеулерінің шекаралары кеңейіп, төмендегідей жаңа салалар қосылды:

Нанотехнологиялар медицинада соңғы жылдары үлкен жетістіктерге жетіп, жаңа диагностикалық әдістер мен дәрілерді жеткізу жүйелерін дамытуда маңызды рөл атқаруда. Нанотехнологиялар — бұл заттарды наномасштабта (1-100 нанометр аралығында) манипуляциялау және оларды әртүрлі салаларда қолдану. Нанотехнологиялардың медицинадағы қолданылуы бірнеше негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

Жарықтың онкологиядағы рөлі өте маңызды, себебі ол рак ауруларын емдеуде, диагностикада және зерттеулерде кеңінен қолданылады. Жарықтың онкологиядағы негізгі қолданылу салаларын өте көп.Олардың ішіндегі ең жиі қолданылатыны фотодинамикалық терапия әдісі болып табылады.

Гемодиализ — бұл ауруды емдеу кезінде өмірді сақтау және науқастың жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді. Гемодиализ аппаратының көмегімен қаннан токсиндер мен артық заттар шығарылып, дұрыс функцияны ауыстырады. Бұл процестің науқастың жалпы денсаулығына және өміріне денсаулығына айтарлықтай әсер етуі мүмкін, бірақ оны қолдану кезінде медициналық бақылау маңызды.

"Мидың нейрофизикасы және электромагниттік өрістердің әсері"

Ядролық медицина және ПЭТ-сканерлеу – Радиоизотоптарды қолдану және олардың ағзадағы рөлі.

Заман ағымына сай қазіргі таңда адамдардың екінің бірінде киста, полип, жиі кездеседі. Олардың шығу себебін ешкім нақты айта алмайды себебі соңғы уақытта қоршаған ортамыз бұрынғы кезге қарағанда әлдеқайда көбірек ластанғандықтан экологиялық факторларда теріс әсер етеді.