Заман ағын су сияқты,бір орында тұрмайды. Ал, бұл заманның балалары судан да жылдам, ақпаратты тез қабылдайды. Бала- мөлдір су. Сіз сол суды лайлап алмауыңыз үшін көп еңбек етуіңіз қажет. Цифрлық сауаттылық шарықтап тұрған шағында бала жүрегіне жол табу бүгінгі күннің психолог мамандарына оңай емес әрине. Бала жүрегіне жол табушы, педагогикалық білімі терең кемеңгер болып қалу үшін де бұл күнде үлкен жауапкершілік пен сабырлылық керек. Біздің жұмыс барысында, тәжірибемізде әр түрлі диагнозбен балалар кездеседі. Әр бала жеке көзқарасты талап етеді.Жеке көзқарас бұл әжептеуір үлкен жұмыс. Әрине бұл жерде сізге тек сабыр жолдас бола алады. «Сабыр - бақыт кілті» деп халық даналығында айтылғандай ата -аналардың қылықтарына төзімділік таныта отырып өз біліміңізді шыңдау арқылы ғана бала жүрегіне жол таба аласыз. Ол үшін әрине сізге білім берудің мақсаттары мен міндеттеріне негізделген оқыту мен оқу әдістерімен жұмыс жасап қана қоймайсыз. Жан- жақты ізденесіз, талпынасыз. Бұл білім кезеңі психологтың дамыту жұмыстарына мән беру және оны жоспарлау арқылы өткізу, балаға түсінікті ойындарға қатысты сұрақтарды өз алдына шешу жолы болып табылады. Балалармен жұмыс өте қызықты болғанымен, өз қиындығы жетерлік. Баланы жәй нәрсемен қызықтыру мүмкін емес.

5-6 жастағы баланың әлеуметтік даму ситуациясы ересектермен қарымқатынас жасау ситуациясынан тыс − жеке тұлғалық түрінің пайда болуымен ерекшеленеді. Дамудың алдыңғы кезеңінде қатынас мазмұны ситуациядан тыс болады, яғни сол ситуация шеңберінен шығады. Ересек адам алты жастағы бала үшін білім көзі болып қана қоймай, сонымен қатар әлеуметтік қарымқатынастардың, адамның іс-әрекетінің мәні мен нормалары жөніндегі білім көзі де болып табылады. Бала қарым-қатынас, моральдық нормалар жайлы сұрақтар қоя бастайды. Бұл жастағы бала өз күйзелісін, пікірі мен бағалауды ересектердің пікірімен ара салмағын анықтай алады. Мұндай қатынастың басты себебі – өзара түсіністік пен әсерлену. 5-6 жаста сюжеттік-рөлдік ойындар өзінің кемеліне жетіп, толысады. Балалардың сомдауы арқылы жасалған адамдар арасындағы қарым-қатынас ойынның негізгі мазмұнын құрайды. Балалар 3-4 адамнан құралған тұрақты ойын бірлестігін құрады. Рөлдік ойындарда бала сомдап тұрған кейіпкерінің атынан басқа кейіпкерлермен сөйлеседі. Осылайша, баланың мазмұнды сөйлеу тілі қалыптасады, рөлдік қарым-қатынастардың мәні ашылады. Қойылымдағы 13 қимыл-әрекеттер ықшамдалып, баланы жалықтырмайтындай қысқа, рет-ретімен, орынды қойылып, сюжеттің мазмұны ашылатындай болуы керек.

Педагогикалық әдеп педагогтың сөйлеу мәдениеті.Педгог өзгелер үшін үлкен идиал иесі болуы тиіс. Сондықтан педагог маманға көп жауапкершілігі мол ауыр нәрселер жүктеледі.Шағын әдеп туралы ой жинағы

Бала жүрегіне жол табушы кемеңгер Жуанның жіңіщкеріп,жіңішкенің үзілейін деп тұрған шағында бала жүрегіне жол табу бүгінгі күннің тәрбиешілеріне жалпы педагогикалық қауымға қиынға түсуде. Бала жүрегіне жол табушы, педагогикалық білімі терең кемеңгер болып қалу үшін де бұл күнде үлкен сабырлылық қажет. «Сабыр түбі- сары алтын, сабырлының бәрі- алтын» деп халық даналығында айтылғандай ата -аналардың қылықтарына төзімділік таныта отырып өз біліміңізді шыңдау арқылы ғана бала жүрегіне жол таба аласыз. Ол үшін әрине сізге білім берудің мақсаттары мен міндеттеріне негізделген оқыту мен оқу әдістеріне көбірек сүйену аздық етеді. Бұл білім қабаты тәрбиешіге ұйымдастырылған іс- әрекетті беру және оны жоспарлау арқылы өткізу, балаға түсінікті ойындарға қатысты сұрақтарды өз алдына шешу жолы болып табылады. Балалар ұйымдастырылған іс- әрекетте қолданылатын әдістер мен тәсілдер туралы білімнің жаңасын күтеді. Баланы қарапайым нәрсемен қызықтыра алмайсыз. Әлеуметтік желінің белең алып, өршіп тұрған заманында баланы қызықтыру үшін не от болып лаулап жану керексіз, немесе сол отты сөндіре алатын алып күшіңіз болуы қажет.Себебі бұл күннің балаларының өзі –от. От баланы сіз тек осындай жаңа дүниелермен ғана оның жүрегіне жол табуға болады. Ол үшін ойынға қатысты барлық дағдыларды меңгеруді бағалау стратегиясы тәрбиелеудің терең педагогикалық білімімен ұштасады. Ал,білім арқылы балалардың дағдыларын қалыптастырудағы позициясы, қалғандарынан кезекпен кезек автоматты түрде дамытады. Демек, сіз от балаға отты бағдарлама жасауыңыз керек.

Адам бала кезінен қалыптасады. Мектепке дейінгі жастан бастап баланың болашақ түлға, өз елінің азаматы ретінде негізі қаланады. Тіл - баланың жеке түлға ретінде қалыптасуы барысында ой - өрісін, ақыл - парасатын, адамгершілігін, эстетикалық сезімін жетілдіру міндеттерін жүзеге асырудың ең басты құралы. Ал сол тілді дамытуда ойынның орны ерекше. Мектепке дейінгі балаларды оқыту - тәрбиелеу жүмысында балалардың тілін дамыту, сөздік қорларын молайту, ауызша сөйлеуге үйрете отырып, үйренген сөздерін күнделікті өмірде еркін қолдану, одан әрі күнделікті іс - әрекет кезіндегі тілдік қарым - қатынаста қолдана білуге жаттықтыруда, сонымен қатар, айналасындағы заттарды таныстырып, атын атай білуде, қасиеті мен сапасын, түр - түсін және пішінін ажырата білуде, өмірдегі, қоршаған ортадағы түрлі құбылыстар жайындағы ұғым, түсініктерін дамыта отырып, белсенді түрде тілдік қарым - қатынас жасауда - ойын технологиясының маңызы зор.

Тақырыбы: «Ойын - бала дамуының басты құралы» Ойын – балалар үшін күрделі әрекет, ол білімді, ақылды ұйымдастыруды қажет етеді. Ал білімді бала қайдан алады? Оған бала ойын арқылы өзі үйренеді, үлкендер де үйретуге тиіс. Ойынның өз мақсаты, жоспары, арнайы заттары, т.б. көптеген ерекшеліктері болады.

Мектепке дейінгі ұйымдарда хаттама жазу үлгісі көрсетілген. Бір педагогикадық кеңес хаттамасынан үзінді.

Одним из эффективных средств развития интереса к учебному предмету является использование на учебной деятельности дидактические игры и занимательного материала, что способствует созданию у воспитанников эмоционального настроя, вызывает положительное отношение к выполняемой работе, улучшает общую работоспособность, дает возможность один и тот же материал повторить разнообразными способами.

Түркі халықтарының фольклорын жинап-зерттеуге, жариялауға айырықша еңбек сіңірген академик В.В.Радлов өзінің «Образцы народной литературы тюрксих племен» атты еңбегінің 3-томын қазақ фольклорының үлгілеріне арнаған. Зерттеуші өзінің осы еңбегін былайша түсіндіреді: «Қазақ тілінің мұндай тазалығы мен қолтумалығы, сондай-ақ, оның кең таралғандығы бұл бөлім бойынша мүмкіндігінше толық материал жинап, әдебиет үлгілерінің бүкіл бір томын арнауға мәжбүр етті. Мені бұған итермелеген тағы бір жай қазақтардың басқа тайпаластарынан суырып салуға ұста, тамаша шешендігімен ерекшеленетіндігі болды». В.В.Радловтың бұл еңбегіне фольклорист-ғалымдар Б.Уахатов, С.Қасқабасов, К.Матыжановтар: «В.В.Радловтың осы кітапқа негіз болып отырған айтулы еңбегі – тек көлемі жағынан ғана емес, ғылыми мәнділігі тұрғысынан да қазақ фольклорына арналған ең алғашқы толыққанды жинақ. Біріншіден, бұл қазақ ауыз әдебиетінің барлық дерлік жанрын толығырақ қамтыса, екіншіден, жинақта халық тілінің ерекшелігі толық сақталған. Аталған басылымның тағы бір құнды жағы қазақ фольклорын жанрларға бөліп орналастыруында», - деп баға береді.

Қазақ тілін оқытуда циклограммалар мен перспективалық жоспарлардың талаптарға сай құрылуы МЖБББС негізге алу болып табылады. Соның ішінде үлгілік оқу бағдарламаларында берілген әрбір міндеттер бойынша іске асырылады. Тіл үйрену мектеп жасына дейінгі кезеңнен басталады. Бұл жастағы балалар тілді үйренуге бейім, ересектерге еліктейді. Мектепке дейінгі балалық шақта мемлекеттік тілді ерте үйрену баланың жеке басының үйлесімді дамуына ықпал етеді. Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес мемлекеттік тіл қазақ тілі болып табылады. Мемелекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына «Халық бірлігі және жүйелі реформалар-ел өркендеуінің берік негізі» Жолдауында: «Болашағын Отанымызбен байланыстыратын әрбір азамат қазақ тілін үйренуге ден қоюға тиіс. Бұл отаншылдықтың басты белгісі деуге болады» -деп, атап көрсетті. Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі ұлттық бірегейлікті сақтауда маңызды рөл атқарады. Өзінің ұлттық мәдениетін, ата-бабаларының салтдәстүрін сақтауға және дамытуға деген ұмтылыс ана тілін үйренудегі ұлттық сана-сезімнің айқын дәлелі.

Бұл мақалада инклюзивтік білім беру туралы айтылып отыр.Балабақшаларда инклюзивтік білім беру жүйесі туралы сөз қозғалған кезде көбіне тәрбиешілерге қойылатын негізгі талаптардың бірі бала ойлау жүйесін дұрыс дамыту болып табылады. Ол үшін біз қиял туралы көп ақпарат білуіміз қажет.Адам миында бұрыннан бар елестерді мәнерлеп жаңа бейне жасау процесі –қиял деп аталынады. Сонымен қиял-нақты шынайылықты білдіретін және осының негізінде жаңа көріністі жасайтын, түсініктерді қайта жасау процесі. Қиял, еңбек процесінде адамның белгілі-бір құралдарды қайта жасау қажеттілігінің тууы негізінде пайда болды деп есептелінеді. Мысалы: ерекше білімді қажет ететін балалардың өзінің сипаты мен қасиеті жағынан әлі толық жетілмеген еңбек құралдарын ала отырып, басқа еңбек операциясын жасау үшін қажет өзінің көзқарастарына сәйкес келетін басқа құралдарды көз алдына елестетеді. Қиял дегеніміз — сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының субъективтік образдарын қайтадан жаңартып, өндеп, бейнелеуде көрінетін, тек адамға ғана тән психикалық процесс: «...барлық жан қуаттарын (рухани күштерді) тек қиял ғана өзіндік сақталатын өзіндік заттарды модельдендіре алады» (әл-Фараби).

Қазіргі таңда мектепке дейінгі ұйымдардың топ ата-аналарымен, соның ішінде арнайы топтардың ата-аналарымен бірге жұмыс жасау оңай шаруа емес. МКҚК №17 «Шұғыла» МДҰда 9 инклюзивтік, 2 арнайы топ жұмыс жасайды. Мен оқыту тілі қазақ тілінде жүретін №4 «Кәусәр бұлақ» арнайы тобында бірнеше жылдан бері тәрбиеші қызметін атқарған болатынмын. Педагогтар қауымына ауыр міндет жүктелгендіктен бүгінгі заман талабына сай , баламен қоса ата-ананы да тәрбиелеу өздігінен туындап отырған мәселе болып отыр. Бұл мәселенің алдын алу мақсатында жалғыз біздің мекеме емес, талай жылдардан бері көптеген мектептер мен балабақшалар оңтайлы нәтижемен жұмыс жасап келегені анық.Сөз жоқ, жұмыс барысында небір түрлі ата–аналар болады, адекватты, адекватсыз мінез-құлықтары адам шошырлық та кездескен.

МКҚК № 17 "Шұғыла" бөбекжай -балабақшасындағы балабақшамен қоштасу

Ақтөбе қаласында №17 «Шұғыла» мектепке дейінгі ұйымы инклюзивтік білім беру кабинеті жұмыс жасайды. Инклюзивтік білім беру кабинеті 2008 жылы қазан айынан бастап ашылды. Инклюзивті білім беру кабинетінің жұмысы жүйелі түрде жүргізіледі: әр баламен мамандар жұмыс жасайды, Психолог, дефектолог, логопед, әлеуметтік мұғалім. Сондай – ақ команданың белсенді мүшелері баланың ата- аналары болып табылады. Команданың әр мүшесі ортақ жұмысқа өз үлесін қосады – әртүрлі мамандар баланың мәселесін өз көзқарасымен көреді. және оны жоюға мүмкіндік береді инклюзивтік білім беру кабинеті балалардың даму деңгейін, динамикасын, алға қойған мақсатқа жету, жұмыс формаларын таңдау сияқты мәселелерді қарастыратын психологиялық- медико-педагогикалық консилиум ұйымдастырылған. Біз мүмкіндігі шектеулі балаларды өзге балалармен ойнауға, қимыл-қозғалыс жасауға, өз бетінше тамақтануға, киінуге, дыбыстарды айтуға жалпы қоршаған ортаға бейімделуін қамтамасыз етеміз. Мақсаты: балалардың мүмкіндігіне қарай емес, олардың бойындағы кемшіліктеріне қарамастан қиындықтарды жеңуіне көмектесу.

Мектепке дейінгі ұйымда балаларға халық ауыз әдебиеті арқылы тілдерін дамыту. Халық ауыз әдебиеті шығармашылығымен таныстыру. Көркем әдебиетке қызығушылығын арттыру. Балаларды халық ауыз әдебиеті мен танымдық көркем әдебиет шығармашылығымен таныстыру. Әдеби шығарма кейіпкерлерімен салыстыра отырып айнала қоршаған әлем, адами сезімдер мен адами қарым-қатынас туралы пікірлерін білдіруге, ойын ашық жеткізеге үйрету.

Курамысова Жансая Адилгалиевнаның 2022-2023 оқу жылының жетістігі

Мектепке дейінгі ұйымдарда өтетін сайыстарға қатысқанда балаларғар арналған таныстырулар жинағы. Бұл таныстырулар балаларға «Жарқын болашақ» қойылымы үшін арнайы шығарылған Авторы: Курамысова Жансая Адилгалиевна Ақтөбе қаласы МКҚК №17 «Шұғыла» бөбекжай -балабақшасының қазақ тілі мұғалімі. 2023 жылы Облыстық «Алақай» қуыршақ театрында V Ерке театр АҚТӨБЕ балалар театр фистивалінде «Жарқын болашақ» қойылымын кәсіби деңгейде сахналап «Ең өзекті тақырыпты қозғағаны үшін» номинациясымен 12 тәрбиеленушіге диплом берілді. Жетекшіге алғыс хат берілді.

«Жарқын болашақ» қойылымы Авторы: Курамысова Жансая Адилгалиевна Ақтөбе қаласы МКҚК №17 «Шұғыла» бөбекжай -балабақшасының қазақ тілі мұғалімі

«Фольклор» – ағылшын сөзі, «халық даналығы» деген ұғымды береді. Алайда, бұрынғы КСРО-дан басқа өркениетті елдерге «фольклор» кең мағынада түсіндіріледі. Оған халық музыкасын, халық биін, халық өнерін, халық театрын, халық әдебиетін, халық қолөнерін, ырымдармен ғұрыптарды, салттар мен нанымдарды жатқызады. Сол себепті ол елдерде «фольклор» сөзімен қатар көбінесе «этнография» сөзін қолданады, ғылымын «этнология» дейді. «Фольклор» терминімен тек халық әдебиетін, дәлірек айтқанда, халықтың ауызша туып, ауызша орындалатын шығармашылығын атау орныққан. Мектепке дейінгі ұйымдарда халық ауыз әдебиеті үлгілерін кеңінен пайдалану бұл дегеніміз - баланың ой өрісін дамыту. Балаларға халық ауыз әдебиетін қалай үйрету керек екені туралы айтылады.

Мектепке дейінгі жастан бастап баланың болашақ түлға, өз елінің азаматы ретінде негізі қаланады. Тіл - баланың жеке түлға ретінде қалыптасуы барысында ой - өрісін, ақыл - парасатын, адамгершілігін, эстетикалық сезімін жетілдіру міндеттерін жүзеге асырудың ең басты құралы. Ал сол тілді дамытуда ойынның орны ерекше. Мектепке дейінгі балаларды оқыту - тәрбиелеу жүмысында балалардың тілін дамыту, сөздік қорларын молайту, ауызша сөйлеуге үйрете отырып, үйренген сөздерін күнделікті өмірде еркін қолдану, одан әрі күнделікті іс - әрекет кезіндегі тілдік қарым - қатынаста қолдана білуге жаттықтыруда, сонымен қатар, айналасындағы заттарды таныстырып, атын атай білуде, қасиеті мен сапасын, түр - түсін және пішінін ажырата білуде, өмірдегі, қоршаған ортадағы түрлі құбылыстар жайындағы ұғым, түсініктерін дамыта отырып, белсенді түрде тілдік қарым - қатынас жасауда - ойын технологиясының маңызы зор.