Биология Басқа бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

ЕБҚ білім алушылары үшін де осы оқу нәтижелері қарастырылады  Бейорганикалық және органикалық заттардың тіршілік үшін маңызы мен қызметін бағалай алады;  Майлардың қызметтерін сипаттауды;  Органикалық заттарды анықтау бойынша тәжірибелер жүргізеді;

Қазіргі кезде кезде антибактериалды сабындардың құрамында химиялық қоспалар болғандықтан, қолдың терісіне кері әсерін де тигізуі мүмкін. Сол себепті біз органикалық қоспалардан, үй жағдайында антибактериалды сабынды жасадық. Оны жасау барысында апельсин майы және ара балауызы қосылғандықтан, бактериаларды жояды. Және де шырғанақ майы, миндаль майы терінің күтіміне өте пайдалы қоспалар болып табылады.

Заман талабына сай ғылым мен техниканың жетістіктерін білім беру саласында жүзеге асыру бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі. Жаңа заманғы білім беру жүйесі жаңа міндеттерді жүктейді. Сондықтан қазіргі білім берудің жаңа ақпараттық технологияларын игермейінше, сауатты, жан-жақты, білімді маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің оқу-тәрбие үрдісін жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі.

Қазіргі өзгерісті кезеңінде жүзеге асыруға тиісті негізгі мәселенің бірі - оқушылардың дұрыс ойлау дағдыларын қалыптастыру. Оқушылардың дұрыс ойлау дағдылары олардың таным белсенділігімен тығыз ұштасып жатады. Осыған орай мектептердегі білім сапасын және тәрбиені жақсартып, оқушылардың дүниетанымы мен өмірлік көзқарасын барынша шыңдаудың қажеттігі атап көрсетілген. Бұл міндет әрбір сабақтың білімділік, тәрбиелік, дамытушылық мүмкіндігін жеткілікті ойластырып, жете пайдаланған жағдайда ғана іске асады [1]. Қазақстан Республикасы және ғылым министрлігі дайындаған бағдарламасында “Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2020–2025 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы” бойынша бәсекеге қабілетті мамандар қалыптастыру мұғалімдер алдында тұрған негізгі міндет[1].

Ақуыз — молекулалары өте күрделі болатын аминқышқылдарынан құралған органикалық зат; тірі организмдерге тән азотты күрделі органикалық қосылыс. Аминқышқылдары қалдықтарынан құралған жоғары молекуларлық органикалық түзілістер. Ақуыз организмдер тіршілігінде олардың құрылысы дамуы мен зат алмасуына қатысуы арқылы әртүрлі және өте маңызды қызмет атқарады. Ақуызды зат - құрамында міндетті түрде азоты бар күрделі органикалық қосылыс. Олар организмде әртүрлі маңызды қызмет атқарады: химиялық реакцияларды жүргізеді, дене мүшелерінің қызметтерін өзара үйлестіреді, аурулармен күреседі, т.б. Ақуыз тек тірі организмдер құрамында ғана болады. Оның құрамында 50,6 – 54,5% көміртек, 21,5 – 23,5% оттек, 6,5 – 7,3% сутек, 15 – 17,6% азот, 0,3 – 2,5% күкірт бар, кейде фосфор кездеседі. Ақуыздың құрылымының деңгейлерi төмендегідей: 1 — біріншілік, 2 — екіншілік, 3 — үшіншілік, 4 — төртіншілік

Тұщы таза су – байлық. Жер шарындағы барлық судың 2% ғана тұщы, ал қалған 88 % ащы су. Тұщы суды тек адамдар ішу үшін ғана пайдаланады. Ауыз су – ішуге жарамды су. Дүние жүзінде тұщы суды пайдалану жыл сайын өсіп келеді, сондықтан әлемде ішуге жарамды ауыз судың жетіспеушілігі өзекті мәселеге айналды. Табиғи тұщы су көздерін таза ұстау, оны ластамау, тиімді пайдалану қажет. Қала тұрғыны тәулігіне орташа есеппен 150 л. жуық, ал ауыл тұрғыны 55 литрге жуық су жұмсайды екен. Бірақ көп су тұрмыста тектен-текке жұмсалуда. Әрдайым құбырдан аққан су қажетімізге қарай аға ма? (1 сағ – 12 л.24 сағ – 300 л).

Ашық сабақ: Белок құрылысы және қызметі

Ашық сабақ тақырыбы: Жүрек құрылысы, жүрек аускультациясы. Жүректі тыңдау.

Қанның жүйесі мен қызметі, сонымен қатар қанның мөлшері мен өзгерістері жайлы айтылған.

«Көрнекілік» термині негізінен үш мағынада: объект ретінде, қандайда бір заттың қасиеті ретінде, адам баласының қандай да бір іс-әрекеті ретінде қолданылады. Көрнекілік түсінігі компьютерлік технологияның пайда болуына орай, соңғы жылдары едәуір өзгерістерге ұшырады. Осыған байланысты 7-11 сыныптарда биология пәнін оқытуда компьютерлік технология құралдарын қолдану арқылы көрнекілік принципті жүзеге асыру қажеттігі туындайды. Бұл біздің зерттеу жұмысымыздың көкейкестілігін айқындайды. Бiз бар зерттеулерге сүйене отырып, дидактикалық тұрғыдан негiзделген оқыту және оқушының оқу iс-әрекеттерiн ұйымдастыру жұмыстарын ақыл-ойды сатылап қалыптастыру теориясына сай, әрi компьютерлiк технология негiзiнде жүргiзудi ұсынамыз. Мектептің биология пәні бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында бұл пәннің саласында онымен іргелес өзге де ғылым салаларындағыдай жаңа білім көлемі жедел қарқынмен дамып, отырғаны айтылып, осы нормативтік құжаттың мақсат-міндеттерін анықтауда ескерілген қоғамдық өзгерістің бірінде былай делінген: «...Қоғамның жоғары деңгейде ақпараттандырылуы, компьютерлік технология құралдарының кеңінен қолданылуы биологияны оқыту барысында оқушылардың алгоритмдік мәдениетін арттыруды талап етеді».

Қазақша күрестің дамуы

Адамзат денсаулығының экологиялық өзгерістер әсерінен ауру ағзаға айналуын ғылыми тұрғыдан зерттей отырып, экологиялық проблемаларды шешу жолдарын қарастыру. Біздің өмір сүріп отырған қоғамымызда саналылығымен ерекшеленіп, өмір сүру қабілеті арқылы дараланып, қоғамды алға қарай өркендетіп, ұрпақ жалғастығын дамытып отырған тіршілік иесі – адамның пайда болуы ең құдіретті және маңызды мәселенің бірі. Адамның ерекше қасиеттері арқылы оны танып білeге болады. Адам – еңбегі мен қызметі арқылы танылып, алдымен өзіне сонан соң қоғамға пайда әкеледі. Жоғарыда айтқандай қоғамды білімі мен шеберлігінің арқасында дамытып, ғылым мен техниканы, өндірісті алға өркендеткен сайын экологияның нашарлауы жаһандық проблема болып отыр. Адам мен табиғат өте тығыз байланыста болғандықтан экологияның адам ағзасына әсері күшті екендігі белгілі.Адамның басты байлығы – денсаулығы. Дені сау адамның қол жеткізер биіктері де көп болады. Әр өңірдің өндіріс көздері мен орналасу жеріне сай түрлі экологиялық мәселелер бар. «Жақсы ізгі қоғам құру үшін ең алдымен сол қоғам мүшелерінің денсаулығынан бастау керек» дейді ғалымдар. Сол себепті, Хромтау ауданында ірі өндіріс орындарының халық денсаулығына әкелетін зияны жөнінде зерттеу жұмысын жүргіздім. Ең маңыздысы ауа мен судың біздің ағзамызға өндіріс арқылы тигізіп жатқан зияны негізге алынды.Адамзат денсаулығының экологиялық өзгерістер әсерінен ауру ағзаға айналуын ғылыми тұрғыдан зерттей отырып, экологиялық проблемаларды шешу жолдарын қарастыру. Біздің өмір сүріп отырған қоғамымызда саналылығымен ерекшеленіп, өмір сүру қабілеті арқылы дараланып, қоғамды алға қарай өркендетіп, ұрпақ жалғастығын дамытып отырған тіршілік иесі – адамның пайда болуы ең құдіретті және маңызды мәселенің бірі. Адамның ерекше қасиеттері арқылы оны танып білeге болады. Адам – еңбегі мен қызметі арқылы танылып, алдымен өзіне сонан соң қоғамға пайда әкеледі. Жоғарыда айтқандай қоғамды білімі мен шеберлігінің арқасында дамытып, ғылым мен техниканы, өндірісті алға өркендеткен сайын экологияның нашарлауы жаһандық проблема болып отыр. Адам мен табиғат өте тығыз байланыста болғандықтан экологияның адам ағзасына әсері күшті екендігі белгілі.Адамның басты байлығы – денсаулығы. Дені сау адамның қол жеткізер биіктері де көп болады. Әр өңірдің өндіріс көздері мен орналасу жеріне сай түрлі экологиялық мәселелер бар. «Жақсы ізгі қоғам құру үшін ең алдымен сол қоғам мүшелерінің денсаулығынан бастау керек» дейді ғалымдар. Сол себепті, Хромтау ауданында ірі өндіріс орындарының халық денсаулығына әкелетін зияны жөнінде зерттеу жұмысын жүргіздім. Ең маңыздысы ауа мен судың біздің ағзамызға өндіріс арқылы тигізіп жатқан зияны негізге алынды.

Адамзат денсаулығының экологиялық өзгерістер әсерінен ауру ағзаға айналуын ғылыми тұрғыдан зерттей отырып, экологиялық проблемаларды шешу жолдарын қарастыру. Біздің өмір сүріп отырған қоғамымызда саналылығымен ерекшеленіп, өмір сүру қабілеті арқылы дараланып, қоғамды алға қарай өркендетіп, ұрпақ жалғастығын дамытып отырған тіршілік иесі – адамның пайда болуы ең құдіретті және маңызды мәселенің бірі. Адамның ерекше қасиеттері арқылы оны танып білeге болады. Адам – еңбегі мен қызметі арқылы танылып, алдымен өзіне сонан соң қоғамға пайда әкеледі. Жоғарыда айтқандай қоғамды білімі мен шеберлігінің арқасында дамытып, ғылым мен техниканы, өндірісті алға өркендеткен сайын экологияның нашарлауы жаһандық проблема болып отыр. Адам мен табиғат өте тығыз байланыста болғандықтан экологияның адам ағзасына әсері күшті екендігі белгілі.Адамның басты байлығы – денсаулығы. Дені сау адамның қол жеткізер биіктері де көп болады. Әр өңірдің өндіріс көздері мен орналасу жеріне сай түрлі экологиялық мәселелер бар. «Жақсы ізгі қоғам құру үшін ең алдымен сол қоғам мүшелерінің денсаулығынан бастау керек» дейді ғалымдар. Сол себепті, Хромтау ауданында ірі өндіріс орындарының халық денсаулығына әкелетін зияны жөнінде зерттеу жұмысын жүргіздім. Ең маңыздысы ауа мен судың біздің ағзамызға өндіріс арқылы тигізіп жатқан зияны негізге алынды.

Білімгерлерге металдар және олардың преиодтық жүйедегі орны ,құймалары түсіндіру

Grasshoppers are a crunchy and tasty treat that is enjoyed all over the world, in places like Mexico and Uganda. Only one grasshopper contains 6 grams of protein, and many people think that the world should grow more insects to help people who need healthy and nutritious food. While you are cooking grasshoppers, boiling or roasting them, it is safe to eat them and they will be ready in a matter of minutes.

В настоящее время, в период роста информации, накопленной в учебном процессе человечества, практикующие учителя, особенно в старших классах, не должны довольствоваться чисто формальным образованием. Для учасщихся важно развивать самопознание, самодисциплину, внутренние силы и учитель должен активировать мотивацию.

Замиокулкастардың алғашқы сипаттамасы 1828 жылдан басталады, оны өте танымал шетелдік тропикалық мәдениеттерді жинаушы Конрад Лодижес берген. Зауыт Caladium zamiifolium Lodd ретінде сипатталған. Жиырма жылдан астам уақыт өткен соң, Генрих Вильгельм Шоте бұл атауды Zamioculkas Loddjes деп өзгертті. Бірнеше онжылдықтардан кейін Zamioculcas zamiifolia атауының заманауи, ең соңғы және ең танымал нұсқасы Берлин ботаникалық бағының директоры Адольф Энглермен тіркелді.

Представители рода Роза, глубоко вошли в жизнь человека, его культуру, быт и традиции. Разнообразие сортов, форм и гибридов роз поражает - на момент 2000 года в мире насчитывалось свыше 24000 сортов (Сурина, Сурина. 2002). При этом природных видов насчитывается всего около 150-200 (по ряду источников до 400) видов (Хржановский 1958, Тахтаджан и др. 1981). На сегодняшний день роза применяется в качестве эфиромасличной, лекарственной и пищевой культуры (Магомедов, Мирошникова, Абдулгалимова 2003). А ее декоративные сорта традиционно являются одним из самых популярных растений в мировом декоративном садоводстве. Они используются в различных направлениях ландшафтного дизайна и флористики.

Чубушник часто ошибочно называют жасмином из-за сходства ароматов этих двух видов кустарников. На самом деле это разные культуры. Настоящий жасмин почти не встречается в садах, зато чубушник известен каждому. Тем не менее, название настолько прижилось, что многие садоводы знают это растение как садовый жасмин.

Менің зерттеу жұмысым тәлімбақта кәдімгі бөріқарақатты тұқыммен көбеюі жолдары жайдан жай алынған жоқ. Себебі қазіргі уақытта Қазақстанда жасыл көшеттермен барлық ұйымдарды, елді мекендерді, мектеп аулаларын көгалдандыру жұмыстарын рационалды көбеютуге көп көңіл бөлуде. Жасылдандыру жұмыстарын шешуге жолдары жастардың қолында. Тәлімбақта өзінің өсірген көшеттерін көгалдандыру жұмыстарына пайдалануға септігін тигізеді. Білім өте ауқымды болу керек сонда ғана дұрыс нәтижелі шешу жолдарын өз бетімен жүзеге асыруға болады. Бұл зерттеу жұмысы декоративті ағашты-бұталы тұқымдардың көбеюіне оңтайлы әдіс табуға, көшеттердің бойын, өсуін бақылауға және келешекте ағаш түрлерінің таралуына көмегі зор.