Психология Басқа бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Бұл материал қоғамдағы жалған ақпарат пен манипуляцияның адам психикасына әсерін түсіндіруге арналған. Материалдың басқаларға пайдасы – адамдарға фейк жаңалықтарды қалай тану керектігін, эмоциялық манипуляциядан қорғану жолдарын және ақпаратты дұрыс қабылдау дағдыларын үйретеді. Негізгі ойы – жалған ақпарат адамның ойлауын, эмоциясын және мінез-құлқын өзгертетін ықпалды фактор екенін көрсету. Форматы – ғылыми мақалаларға сүйенген теориялық талдау және нақты мысалдар.

Мақала қазіргі жастардың психологиясына әсер ететін негізгі факторларды сипаттайды. Жастар – қоғамның ең сезімтал, сергек бөлігі, сондықтан олардың ішкі әлемі ақпараттың көптігі, әлеуметтік желідегі қысым, бәсекелестік пен жоғары күтулердің әсерінен күрделене түсуде. Статистикалар бойынша жастардың үштен бірі созылмалы мазасыздықпен өмір сүріп жүр. Сарапшылар бұны әлсіздік емес, шамадан тыс эмоциялық жүктеменің белгісі деп түсіндіреді.

Мақала қазіргі жастардың психологиясына әсер ететін негізгі факторларды сипаттайды. Жастар – қоғамның ең сезімтал, сергек бөлігі, сондықтан олардың ішкі әлемі ақпараттың көптігі, әлеуметтік желідегі қысым, бәсекелестік пен жоғары күтулердің әсерінен күрделене түсуде. Статистикалар бойынша жастардың үштен бірі созылмалы мазасыздықпен өмір сүріп жүр. Сарапшылар бұны әлсіздік емес, шамадан тыс эмоциялық жүктеменің белгісі деп түсіндіреді.

Мен таңдаған тақырып — Э. Шварц пен А. Маккензи ұсынған менеджерлер жиі жіберетін 8 типтік қателік. Бұл қателіктер тек басқару саласында ғана емес, кез келген кәсіби бағытта, соның ішінде ғылыми-физикалық ортада да орын алуы мүмкін.

Бұл мақалада вирусология саласындағы кәсіби тұрақтылықты қалыптастыруда эмоцияны басқару және стресс-менеджмент дағдыларының рөлі қарастырылды. Зертханалық орта жоғары дәлдік пен қатаң биологиялық қауіпсіздік талаптарын қажет ететіндіктен, эмоциялық күйдің тұрақсыздығы ғылыми нәтижелерге, командалық өзара әрекетке және жұмыс тиімділігіне тікелей әсер етеді. Эмоцияны реттеу, когнитивтік бақылау, өзін-өзі басқару және күйзелісті жеңу стратегиялары вирусолог мамандардың кәсіби сенімділігін арттыруға көмектеседі. Мақалада стресс реакциясының негізгі механизмдері, зертханалық жағдайда кездесетін психологиялық қауіптер және оларды басқару тәсілдері талданады. Сонымен қатар басқару психологиясының тиімді коммуникация, жанжалды басқару және командалық тұрақтылықты арттырудағы маңызы көрсетілді. Қорытындылай келе, эмоцияны басқару мен стресс-менеджмент вирусологиялық зерттеулердің қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз ететін маңызды факторлар болып табылады.

Ұйымдық және мәдениетаралық коммуникация, корпоративтік мәдениет, «Мен‑концепция» мен мансапты жоспарлау туралы білім адамның өз әлеуетін дұрыс бағалап, өмір бойы кәсіби дамуын саналы жоспарлауына негіз болатыны көрсетілген. Мақаланың авторы – 1 курс магистранты Альжанова Жанерке Кадирбаевна.

Мәтінде автор магистратураға түсу шешімінің бір күнде пайда болмағанын, кәсіби ортада тәжірибе жинаған сайын тереңірек білім мен жаңа деңгейге көтерілу қажеттілігін сезінгенін айтады. Бакалавриатта алған базалық білім жеткіліксіз болғандықтан, магистратураны өзін жаңадан қалыптастыру, ой-өрісті кеңейту және кәсіби дағдыларды тереңдету мүмкіндігі ретінде қарастырады.

Бұл материалда басқару психологиясының негізгі ұғымдары студенттің жеке тәжірибесімен және мамандығымен байланыстырылып түсіндіріледі. Мәтінде магистратурадағы білімнің ерекшеліктері, жаңа дағдыларды меңгеру, топпен жұмыс істеу, эмоцияны басқару, дұрыс коммуникация құру сияқты қабілеттердің өмірде де, болашақ кәсіби қызметте де маңызы атап өтіледі.

https://ziatker.kz/ozgertu/basqary_juiesindegi_qarym_qatynas_turleri_tulgalyq_qarym_qatynas_turleri_men_formalary_biologiya_paninen_sabaq_beretin_pedagog_mamannyng_kasibi_imidjin_qalyptastyrydagy_roli-107801.html Материал- мақала форматында жазылған. Биология пәнінен сабақ беретін педагог маманның кәсіби имиджін қалыптастыруда тұлғалық қарым-қатынас түрлері мен формаларының маңызы жайлы жазылған. Педагог маманның ата-ана мен оқушы және өзінің әріптестерімен қарым-қатынас орнатуда әртүрлі формалар мен әдістерді қолдана отырып жұмыс жасаудың тиімді екені де көрсетілген.

Нанотехнология мамандығын таңдауым бүгінгі ғылым мен техниканың қарқынды дамуы мен жаһандық мәселелерді шешудегі стратегиялық маңыздылығынан туындаған. Бұл таңдау наноматериалдарды зерттеу, жаңа функционалдық құрылғыларды жасау және оларды медицина, энергетика, экология сияқты критикалық салаларда қолдану мүмкіндігіне негізделген. Оқу процесінде мен материалдардың құрылымдық ерекшеліктерін, оларды синтездеудің озық әдістемелерін (CVD, ALD) және күрделі аналитикалық аспаптардың (SEM, XRD) негіздерін меңгеру арқылы іргелі ғылыми-техникалық білім алып жатырмын. Бұл білімдер жоғары дәлдіктегі зерттеу жұмыстарын жүргізуге және жүйелі ойлау қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді. Алайда, қазіргі ғылыми ортада және көпмиллиондық инновациялық жобаларда табысты болу үшін тек техникалық біліктілік жеткіліксіз. Ірі ғылыми-техникалық жобалар үнемі көпсалалы командалық әрекеттесуді, тиімді коммуникацияны және келіссөздер жүргізуді талап етеді. Осыған орай, кәсіби дайындықтың ажырамас бөлігі ретінде Басқару психологиясы пәнінің оқытылуы болашақ маманның кәсіби-психологиялық және әлеуметтік құзыреттілігін кешенді түрде арттыруға бағытталған. Басқару психологиясы адамдар арасындағы қарым-қатынастың, қабылдаудың перцептивті механизмдерінің, мотивацияның, эмоционалдық интеллектің және күрделі жағдайларда тиімді шешім қабылдаудың психологиялық негіздерін түсінуге мүмкіндік береді, бұл ғылыми және өндірістік менеджменттегі табыстың кепілі.

Мен төрт жыл бойы әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде бакалавр дәрежесінде білім алдым. Мамандығым – “Инженер-техник және технолог”, нақтырақ айтқанда химия саласының нанотехнология және наноматериалдар бағыты. Бұл мамандықты қызыл дипломмен үздік бітірдім. Алайда Қазақстанда нанотехнология саласы енді дамып келе жатқандықтан, осы бағыт бойынша жұмыс істеу мүмкіндіктері негізінен жоғары оқу орындарында сабақ берумен ғана шектелетінін түсіндім. Ал мемлекеттік талаптарға сәйкес ЖОО-да оқытушы болу үшін міндетті түрде педагогикалық білім қажет. Осы себепті магистратурада педагогикалық бағытта оқу керек деп шешім қабылдадым. 2024 жылы бакалаврды аяқтаған соң, қыс айында КТ тапсырып, нанотехнология мамандығы бойынша педагогикалық магистратураға оқуға түстім. Таңдаған университетім – мен үшін ерекше ыстық, ұстаздары білімді, бағыт-бағдар беріп, алға жетелейтін әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті. Бұл таңдауым үшін ешқашан өкінбеймін, себебі дәл осы орта мені мақсаттарыма жетелейді. Менің басты мақсатым – болашақта Қазақстанда нанотехнология саласын кеңінен дамытуға үлес қосу. Қазіргі таңда елімізде бұл мамандық терең оқытылатын оқу орындары өте аз: Алматыдағы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ және Астанадағы Назарбаев университеті ғана. Басқа университеттерде бұл бағыт жеке мамандық ретінде ашылмаған, тек кей пәндердің шеңберінде жанама тақырып ретінде ғана қарастырылады. Сол себепті нанотехнологияны еліміздің өзге ЖОО-ларында да кеңінен оқытылып, болашақ мамандар ел экономикасы мен экологиясына пайда әкелетін деңгейде дайындалса екен деген ниеттемін. Бакалаврда нанотехнологияны оқи бастағанға дейін мен миллиардтан да кіші өлшемдегі материалдар әлемді өзгертіп жатыр дегенге сенбейтінмін. «Көзге көрінбейтін кішкентай бөлшектер қалайша үлкен пайда әкелуі мүмкін?» деген ой мазалайтын. Қателескен екенмін. Университетте білім ала отырып, наноматериалдардың көмегімен телефондар, олардың батареялары, күн панельдері, дәрі-дәрмектер, композитті материалдар, суперконденсаторлар және көптеген басқа да маңызды өнімдерді жасауға болатынын білдім. Бұл салаға деген қызығушылығым одан әрі артты.

Мақалада басқару іс-әрекетіндегі конфликт ұғымы, оның пайда болу себептері және ұйым ішіндегі қақтығыстарды тиімді басқару жолдары қарастырылған.Мақалада конфликт түрлері (жеке тұлғалық, тұлғааралық, топаралық, ұйымдық) және ұйымдағы жиі кездесетін қақтығыс себептері жан-жақты түсіндірілген. Сонымен қатар қақтығыстарды шешудің негізгі тәсілдері – ашық коммуникация, келіссөз, компромисс, ынтымақтастық, эмоциялық интеллект және басқарушылық шешім қабылдау әдістері берілген.

Биотехнология саласының қарқынды дамуы ғылыми-зерттеу және өндірістік үдерістердің жоғары дәлдікпен, қауіпсіздік талаптарына сай орындалуын қажет етеді. Биологиялық агенттермен жұмыс істеудің күрделілігі, жаңа технологияларды игерудің қарқыны және өндірістік көрсеткіштерді арттыру қажеттілігі адам ресурстарын тиімді басқару мәселесін алдыңғы қатарға шығарады. Осы тұрғыдан алғанда басқару психологиясындағы мотивацияның қызметтері мен түрлерін талдау биотехнология саласының тиімділігін арттырудың маңызды ғылыми негіздерінің бірі болып табылады. Мотивация мамандардың кәсіби белсенділігін, жауапкершілігін және инновациялық дайындық деңгейін қалыптастыра отырып, биотехнологиялық процестердің сапалы орындалуына ықпал етеді.

Биотехнология саласы қазіргі уақытта әлемде қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі болып табылады. Ол адам өмірінің сапасын жақсартуға, экологияны қорғауға және жаңа медициналық технологиялар жасауға мүмкіндіктер ұсынады. Алайда, биотехнологиядағы ғылыми зерттеулердің тиімділігі тек жаңа технологияларды дамытуға ғана емес, сонымен қатар тиімді басқару мен дұрыс қарым-қатынастың болуына да байланысты. Бұл мақала биотехнология саласында тиімді басқару мен тұлғалық қарым-қатынастың маңыздылығын қарастырады. Басқару психологиясы биотехнологиядағы ғылыми топтар мен өндірістік ұжымдардың жұмысын ұйымдастыруда шешуші рөл атқарады. Мақалада басқару әдістері, тұлғалық қарым-қатынас пен мотивацияның зерттеу жұмыстарының нәтижесіне қалай әсер ететіні, сондай-ақ басқарушы мен қызметкерлер арасындағы өзара түсіністік пен коммуникацияның ғылыми жетістіктерді жүзеге асыруда қандай маңызға ие екендігі талқыланады. Басқару психологиясының биотехнология саласындағы ғылыми және өндірістік процестерге қосатын үлесі жан-жақты қарастырылған. Мен үшін магистратураға түсу — жай ғана білім жалғастыру емес, кәсіби дамудың жаңа деңгейіне өту. Бакалавриат кезеңінде биотехнология саласының кең ауқымын түсініп, оның болашақта қоғам өміріне әсері мен маманға қойылатын жоғары талаптарды сезіндім. Өзіне жауапкершілікті талап ететін бұл салада білікті әрі халықаралық деңгейде жұмыс істей алатын маман болу үшін терең ғылыми дайындық қажет. Осы мақсатқа жету үшін мен ҚазҰУ-ды таңдадым.

Қазіргі кезеңде ғылым мен технология қарқынды дамып, қоғамның барлық саласында жаңа талаптар мен жауапкершіліктер күшейіп келеді. Әсіресе биотехнология саласы — биомедицина, фармацевтика, ауыл шаруашылығы, экология және өнеркәсіптегі күрделі мәселелерді шешуге бағытталған стратегиялық маңызды бағыт. Бұл салада жоғары деңгейдегі теориялық дайындық, зертханалық шеберлік және ғылыми ойлау жүйесі ғана емес, сонымен қатар адамдармен тиімді Қарым-қатынас орната білу, топтық жұмыстарды үйлестіру, инновациялық жобаларды басқару, уақытты дұрыс жоспарлау, өзгерістерге бейімделу сияқты ұйымдастырушылық және көшбасшылық қабілеттер ерекше рөл атқарады. Биотехнолог маманы көптеген жағдайда көпсалалы команданың құрамында жұмыс істейді: биологтармен, химиктермен, дәрігерлермен, инженерлермен және аналитик мамандармен бірлесіп зерттеулер жүргізеді. Мұндай ортада әр маманның жеке жауапкершілігі, бастама көтере білуі, тиімді коммуникациясы және конфликтілерді дұрыс шеше алуы жұмыстың табысты болуына тікелей әсер етеді. Сондықтан жетекшілік және көшбасшылық психологиясы биотехнологтың кәсіби имиджінің қалыптасуында, ғылыми процестердің тиімді ұйымдастырылуында және кәсіби беделдің нығаюында маңызды рөл атқарады. Бұл білімдер маманға өз жұмысын ғана емес, бүкіл команданың үйлесімді әрекетін басқаруға, ортақ мақсатқа бағытталған нәтижелі жұмыс жүргізуге мүмкіндік береді.

Мақала басқару қызметіндегі жетекшілік және көшбасшылық психологиясы туралы. Онда жақсы басшы болу үшін адамның психологиялық ерекшеліктерін түсіну, ұжыммен дұрыс қарым-қатынас орнату, мотивация беру, конфликтілерді шешу, эмоцияны басқару сияқты дағдылардың маңызы түсіндіріледі.

Жастардың қазіргі қоғамға әсері

Қазіргі инклюзивті білім беру жүйесінде ерекше білім беру қажеттілігі бар (ЕБҚ) оқушылардың психологиялық саулығын қамтамасыз ету маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Мұндай балалар оқу үдерісінде, әлеуметтік қарым-қатынаста, эмоциялық реттеуде белгілі қиындықтарға кездесуі мүмкін. Сондықтан мектеп пен педагогтер тарапынан жүйелі психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету қажет.

Басқару қызметіндегі мотивацияның ықпалы туралы зерттеулер

Бұл мақала басқару психологиясындағы басшы имиджінің мотивациялық рөлі туралы. Онда басшының имиджі тек сыртқы бейне емес, оның мінез-құлқы, құндылықтары, қарым-қатынас стилі мен кәсіби деңгейінің көрінісі екені айтылады. Жағымды имидж ұжымның психологиялық ахуалына, қызметкерлердің ынтасына, ұйымға деген сенім мен құрметіне тікелей әсер ететіні түсіндіріледі. Имидждің мотивациялық рөлі жеке, ұжымдық және ұйымдық деңгейлерде көрінетіні көрсетіледі. Басшының шынайы, адал және әділ болуы имиджді күшейтіп, мотивацияны арттырады. Ал сыртқы бейне мен ішкі мазмұн сәйкес келмесе, кері әсер туындайтыны атап өтіледі. Соңында, имиджді тиімді қалыптастыру үшін рефлексия, эмоционалды интеллект, коммуникативтік мәдениет және құндылыққа негізделген басқару маңызды екені айтылады. Жақсы имидж басшыны ұжымды біріктіретін, шабыттандыратын тұлға деңгейіне көтеретіні қорытындыланады.