Адам және қоғам 11 сынып бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

«Ақыр түбінде қара бұлт ашылып , қазақ жастарының да әлеуметтік теңсіздікке жететініне , өз елін бақытқа бастар азамат боларына , бүкіл қазақ қауымының қапастан құтыларына сенімім бар » деп С.Торайғыров қазақ жастарына үлкен үміт арқалап , ел болашағын аманат етіп кеткен екен. Ал бүгінгі жастар осы үмітті ақтай алады ма ? Әрине , ия ! Қазіргі қоғамдағы қазақ жастары білімді , өзіне сенімді , жан-жақты дамыған. Бұрынғы жастар қоғамы мен қазіргі жастар қоғамы екі түрлі. Және бүгінгі жастар қоғамы жүрекке үлкен үміт нұрын шашады.

«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев бастамасымен іске асырылуда. Бағдарлама халықтың үлкен мәдени мұрасын, оның ішінде заманауи ұлттық мәдениет, фольклор және салт-дәстүрлерін; ұлттық тарих үшін ерекше маңызы бар тарихи-мәдени және сәулет ескерткіштерін қалпына келтіру; ұлттық әдебиет пен жазбаның ғасырлар бойындағы тәжірибесін жалпылау; мемлекеттік тілде әлемдік ғылыми ойлар, мәдениет және әдебиет жетістіктерінің үздіктері негізінде толымды қор жасауды зерттеу жүйесін құруды қарастырады. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы рухани және білім беруді дамыту салаларындағы негізгі құжат, стратегиялық ұлттық жоба болып табылады. Қазіргі Сырдария бойында орналасқан Сауран қаласыда ұлттық тарих үшін маңызы бар тарихи-мәдени, сәулет ескерткішіне жатады. Көбі Сауран қаласын естігенде, қазіргі тек үлкен қабырғалармен қоршалған қалашықты бұрыннан қалған ең ежелгі Сауран деп ойлайды екен. Көне дәуірдегі – Ясырван, ертедегі – Сабрақ, ескі Сауран, жаңа Сауран. Сауран Х ғасырда гүлденіп, ХVII ғасырға дейін білім ошағы, мәдениет орталығы болып өркендеген. Сауранның топырағы қатты тозаңды, жабысқақ, желімді қасиеттері бар. Осыған сәйкес Қожа Ахмет Ясауи мазарының кірпіші Саураннан жасалған. Сауран тарихы төрт кезеңнен тұрады: 1. Қаратөбе б.з.д. ІІ ғасырдан б.з. ІV-VI және VIII ғасыр. Қаратөбе – ортағасырлық қалашық орны. Түркістан облысы Сауран ауданы Ортағасырлық Сауран қаласынан 3 км Оңтүстік-Шығыста. Қаланы 1951 жылы Оңтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы, 1986 жылы Қазақстан ҒА-ның Тарих археологиялық және этнография институтының Қазақстан тарих және мәдениет ескерткіштерінің, жинағының археологиялық экспедициясы зерттеген. Қазіргі кездегі аумағы солтүстік-батыстан, оңтүстік-шығысқа 325 м және солтүстік-шығыстан, оңтүстік-батысқа қарай 230 м, биіктігі 4 м төбешік. Қаланы алып жатқан алаңның орталық бөлігінде төрт бұрышты боп келген табанының аумағы 100х60 м, биіктігі 6 м, ішкі қамал орны сақталған. Қалашық маңында түрлі көлемдегі төбешіктер шоғырланған. Қаратөбеде екі қорғаныс қабырғаларының орны, олардың іргесіндегі ер іздері сақталған. Жинастырылған қыш ыдыстары сырлы және сырсыз болып бөлінеді. Рабаттың батыс бөлігінде қыщ ыдыстарды дайындаушы қолөнершілер махаласы анықталған. Қолөнер бұйымдарын зерттеу нәтижесінде қала тұрғындары мұнда 11-12 ғасырларда өмір сүргені анықталды. Қалашық әсіресе 10-12 ғасырларда көркейген. Қаратөбе мен оның төңірегін су каналдар арқылы жеткізілген. Халқы егін егіп, мал шаруашылығымен айналысқан. Садуақас ата. Ескі Сауран шаһарының қасында ұзындығы он метр, биіктігі бір жарым метр қабірді Садуақас атаның қабірі дейді. Мұхаммед пайғамбар (с.а.с.) Мединаға көшкенде Садуақас ата Мұхаммед (с.а.с.) жағында дұшпандарына оқ атқан, сөйтіп мерген атанған. Кейіннен ислам дінін әлемге жаю үшін көп әскерімен осында келеді. Сонда Сауран Шаһарының бір батр қызы қол бастап оған қарсы соғыс ашады. Қыз Садуақастың батырларын жекпе-жекте түгел жеңеді. Соңында Садуақас атаның шынашағын кесіп түсіпті. Халық кейіннен Садуақастың шынашағы түскен жерін әулие орынға айналдырып жіберіпті. 2. Сауран VIII-XVIII ғ.ғ. Сауран – Қазақстан жеріндегі орта ғасырдағы ірі қалаларының бірі. Түркістанның солтүстік-батыс жағында, 30 шақырым жерде орналасқан. Сауран ол кезде Сырдария алабындағы маңызды сауда орталығы ретінде белгілі болған. Араб тарихшысы Макдисидің шығармасында «Сауран жеті қабат дуалмен қоршалған үлкен қала, оның ішінде рабат, мешіт бар» деп жазған. ХІІІ ғасырдың орта шенінде Сауран Ақ Орданың астанасы болды. XVII ғасырдың аяғында қаланы Әмір Темір әскери қамалға айналдырған. XVI ғасырда Сауран мұнарлы биік дуалдармен қоршалған үлкен қала болған. Сауран XVII ғасырдың аяғы мен XVIII ғасырдың басында әлсіреп, ХІХ ғасырдың басында біржолата күйреген. Қаланың ішіне қақпа арқылы кіруге болады. Қаланы қоршаған дуалдың сырт жағында көптеген каналдары іздері сақталған. Сауран ... Археологиялық әдебиеттерде: «Осы көне қаланың қирандылары мынандай жерде орналасқан» деп ежелгі қалаларды суреттеу қалыптасқан. Сауран туралы мұндай ештеңе айта алмайсың. Себебі осыдан екі жүз, үш жүз жыл бұрын қала қалпында. Тек айналасындағы күйіп кеткен дала мен арнасы құрғап қалған каналдар ғана қазір әлі қала екенін білдіреді. Әсіресе тамаша сақталып қалған кертпе тісті оқ ататын жерлері, алға қарай шығыңқы салынған мұнаралар бар қабырғалары анық көрінді. Қалаға екі жақтан: солтүстік-шығыстан және оңтүстік-батыстан кіруге болады. Қақпалар қабырғалардың 20 метрлік дәліз секілденіп сыртқа қарай иіліп тұрған жерінде орналасқан. Өтетін жердің ені 15-18 метр. Қақпадан кіріп келе жатып, пахса (саз балшықтан құйылып жасалған үлкен текше) мен сабан кірпіштерін аралас қалғаны қамал қабырғасының қалыңдығын сезесің. Қабырғаның биіктігі алты метр, іргесінің қалыңдығы үш метр. Ауданы 33 га жайылып жатқан қаланың жобасынан алаңдар, көшелер, тұйық көшелер, үйлердің шөгіп кеткен қабырғалары айқын көрінеді. Көптеген металл қалдықтарына және жарамсыз заттарға қарап, қыш және металл шеберханаларының болғаны дәлелденді. Күйдірілген кірпіштердің қалдықтары байлардың үйлері мен әкімшілік ғимараттары жөнінде хабардар етеді. Қала жайлы алғашқы естеліктер Х ғасырға жатады. Белгілі араб тарихшысы әл-Макдиси оған мынандай мінездеме берген: «Сауран (Савран) – үлкен қала, ол бірінен соң бірі, жеті қабырғамен қоршалған.

Доклад: «Основы военной робототехники»

студентттерге және оқушыларға керек

Студенттермен оқушыларға керек

Студенттермен, оқушыларға керек

Студенттермен оқушыларға

Құқық және тарих пәні мұғалімдері арасында тәжірибе алмасу

Құқық және тарих пәні мұғалімдері арасында қосымша тапсырма

мұғалімдерге

Адам.Қоғам.Құқық. пәні "Сабақ жоспарлары" 11 сыныпқа арналған

Дөңгелек үстел. Мектеп Жарғысымен танысу: оқушылардың құқықтары мен міндеттері 5-11 сыныптар жоспары

құнды материал

өте құнды материал

ұстаздарға көмек

ұстаздарға оқушыларға

ұстаздарға оқушыларға