Логопед, дефектолог Барлығы бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алуы әдістері

Психикалық дамуында бұзылыстары бар балалардың оқу мен жазу дағдыларын қалыптастыру арнайы педагогикалық қолдауды қажет етеді. Бұл санаттағы балаларда зейіннің тұрақсыздығы, қабылдау мен есте сақтаудың әлсіздігі, талдау–жинақтау әрекеттерінің жеткіліксіздігі, сөйлеу тілінің бұзылыстары оқу процесіне тікелей әсер етеді. Сондықтан оқу мен жазу кемшіліктерін түзету жүйелі, кезеңдік, ғылыми негізделген жұмысты талап етеді.

Логопедиялық массаж-бұлшықеттердің, нервтердің, қан тамырларының және перифериялық сөйлеу аппаратының күйін өзгертетін механикалық әсер етудің белсенді әдісі.

Тіл кемістігі деп –сөйлеу қабілетінің психо-физиологиялық механизмінің бұзылу салдарынан сөйлеушінің сөйлеу тілінің қоршаған ортаға тән мөлшерден ауытқуы. Қатынас теориясының көзқарасында тіл кемістігі ауызша сөйлеу қатынасының бұзылуы болып табылады.

Фонетика-фонематикалық бұзылыс дегеніміз қалыпты интеллект пен қалыпты биологиялық есту қабілеті дұрыс балалардың түрлі сөйлеу бұзылысы кезінде дыбысты айту мен фонемаларды қабылдау процессінің дамымауын айтамыз. Ол кезде дыбыстарды ауыстыру, бұрмалау, сөздің құрылымын бұзу, айқын емес лексикалық-грамматикалық бұзылуымен сипатталады.

Дефектолог маманының жылдық жоспары, жұмыс жасау бағыттары, тәсілдері, тоқсан бойына жасайтын іс-шаралары

Бұл мақалада Қазақстанның білім беру жүйесінде логопедияның рөлі мен маңыздылығы қарастырылады. Логопедияның сөйлеу тілі бұзылыстарын анықтау, алдын алу және түзету арқылы оқушылардың білім алу сапасын арттырудағы орны ашып көрсетіледі. Қазақстандағы логопедиялық қызметтің қазіргі жағдайына талдау жасалып, негізгі мәселелері айқындалады. Сонымен қатар, білім беру сапасын жақсарту мақсатында логопед мамандарын даярлау, логопедиялық кабинеттер санын арттыру, цифрлық технологияларды енгізу және ата-аналар мен педагогтардың логопедиялық сауаттылығын жетілдіру бойынша ұсыныстар беріледі. Мақала білім беру процесінде тең мүмкіндіктер жасау және инклюзивті ортаны дамытуға бағытталған.

Логопед маманның ата аналарымен жұмыс жасау ерекшелігі

Баланың қиялын,логикалық ойлау қабілетін және ұсақ моторикасын дамыту.Көру арқылы қабылдауын және суретті толық бейнелеу дағдысын жетілдіру.

«С» дыбысын жеке буында, сөзде, сөйлемде дұрыс айтуын бекіту. [С] - дыбысының артикуляциясын еске түсіру, сөзде дұрыс, анық айтқызу, көзбен көргенді есте сақтап қалып, ойлау қабілеттерін дамыту. Сөздің ішінен [с] дыбысының орнын табу. [С] дыбысын бар буындарды оқып, олармен сөз, сөйлем құрастыруды үйрету. Арнайы жаттығулар арқылы тілдің ауыз қуысында дұрыс орналасуын, ауаны ауыз арқылы шығаруға үйрету.

Л, л дыбысы мен әрпімен таныстыру.Л дыбысы бар сөздерді ойлап табуға, дауысты – дауыссыз дыбыстарды бір – бірінен ажыратуға, баспа түрде жазуға дағдыландыру. Ойын арқылы тілдерін, ой-өрістерін, сөздік қорларын, есте сақтау қабілеттерін дамыту. Тәрбиелік:Өз ойларын еркін жеткізе білуге тәрбиелеу.

ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ ЗАҚЫМДАЛҒАН ЖОҒАРЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН КӘСІПТІК БАҒДАРЛАУ

Жас ұрпақ тәрбиесі – адамзаттың мәңгілік тақырыбы. Ұлттың бүгіні де, болашағы да тәрбиелі ұрпаққа байланысты. Қазір біз ғасырлар тоғысында өмір сүріп отырмыз. Егемен еліміздің келешегі үшін дені сау, рухы күшті жеке адамды қатарға қосу – жалпыға ортақ міндет. «Жас бала – ұрығын жарып, жаңа көктеп келе жатқан жас шыбық, ал ұстаз – жаңа күтуші», — деп орыс әдебиетінің сыншысы В. Белинский айтқандай, ұстаздар қауымның жас ұрпақ үшін тәрбие мен білім беру үлкен рөл атқарады.

Жас ерекшелігін ескере отырып таңдалған ойын баланың ойлау қабілеті,түсінігінің қалыптасуы,сөйлеу тілінің дамуына,өзіндік сынның қалыптасуына әсер етеді. Ойын кезінде бала белсенді қарым-қатынасқа түседі,бірлесіп ойнайды,сөйлеу тілін қолдануға деген қажеттілігі артады,еліктейді, эмоциясына ықпал етіп, жақсы-жаманды ажыратып,адамгершілік әдептерін үйренеді.Ойын арқылы баланың бойына сіңірген машығы, баланың дамуының қозғаушы күші болып табылады.

Төрт түлік – мал: түйе, жылқы, қой, сиыр. Қазақ халқы осы төртеуін төрт түлік деп атаған. Ауыз әдебиетінде “төрт түлік малды құрадың” деген тіркес жиі кездеседі. Бұл дәулетіне сәулеті сай адамдарға арналып айтылған. Мысалы, “Байбөрі деген бар екен, Байбөрі малға бай екен, Төрт түлігі сай екен...” (“Алпамыс батыр” жырынан). Халық төрт түліктің әрқайсысының сақтаушы иесі бар деп ұғынып, оларды ойсылқара, қамбар ата, шопан ата, зеңгі баба деп атаған. Төрт түлікті кейде жұп (аша, айыр) тұяқ, тақ (тік) тұяқ деп те атайды. Қазақ төрт түліктің ішінде түйе малын байлық ретінде де, көлік ретінде де, азық ретінде де қатты қастерлеген. “Нар жолында жүк қалмас” деген мәтел осының айғағы. “Ат – ердің қанаты”, “Мінсең – көлік, жесең – ет” деп жылқы малын да аса жоғары бағалаған. Сондай-ақ қой мен ешкі, сиыр малының да өзіне тән ерекше қасиеттері болатынын ұмытпаған. Көшпелілердің, оның ішінде қазақтың төрт түлік малдың ішіндегі қастерлеп, пір тұтатыны – жылқы. Жылқы көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы, қысы-жазы жем-шөп тілемей жайылады. Оның азығы (жемі, шөбі) өзге малдан әлдеқайда асыл. Сол себепті де оның еті де,сүті де денсаулыққа шипалы екендігі ерте кезден – ақ белгілі. Жылқы бетегелі, көделі, селеулі, қауданды жерде жақсы өскен. Қазақ даласының батысында Мұғалжар тауынан басталып, Сарыарқаны қуалай отырып, аяғы Батыс Сібірге тірелетін кең өлкесінде жылқы малы көп өсірілген. Қазақтың жылқымен қатар ұстаған малы – түйе. Қазақта «Түйелі бай қонады сортаңды алып» деп басталатын өлең бар. Бұлай деудің себебі, ертедегі түйелер байлар суы тұзды көлдердің, теңіздердің, өзендердің бойларына, өсімдігі ащы, сортаң жерлерге қонатын болған. Түйе-жүк көлігі. Көшпелілердің, солардың ішінде қазақтың, ғасырлар бойы көбінесе жүгін көтерген мал-түйе. Оның ішінде ең төзімдісі әрі мықтысы – жалғыз өркешті нар. қазақтың «Нар жолында жүк қалмайды»деуі содан. Түйе жолға да шыдамды. Оның жейтін ащыларының ішінде тұз да бар. Түйенің етін бұл түлікті бақпайтын ел ұнатпайды, ал бағытындары оған құмар. Түйенің түбіті мен шудасы қымбат саналады:түбіттен иіріп тоқыған киім ең жылы, ең төзімді болады;шудадан жіп, арқан еседі. Түйенің сүті де асыл. Одан ашытатын қышқылтым сусынды Батыс Қазақстанда «шұбат», Түркістан жағында «қымыран» деп атайды. Ғылымның дәлелдеуінше, шұбаттың дәрілік қасиеті қымыздан да артық саналады. Қой да көшпелі елдердің ерте заманнан малданған түлігінің бірі. Ол әрі киім, әрі тамақ. Киім дегенде, оның жүнінен гөрі ертедегі көшпелі халыққа терісі қымбат болған. Өйткені қыс, күз айларында жылы киім керек. Оған илеген қой терісінен тігілген ішік, тон, тұлыптан жылы киім табылмайды. Қазіргі кездегі «дубленка»аталатын сәнді тон да осы қой терісінен жасалады. Ал жүнінен неше түрлі асыл жүн маталар тоқылады. Ол үшін биязы жүнді қойлар өсіріледі. Қазақ қойының жүні киіз басуға, кілем тоқуға, байпақ, пима дайындауға жұмсалады.Негізінен қойдың азықтық және киімдік пайдасы жылқы мен түйе түліктерінен артық. Онымен бірге қой малы көшіп-қону кезінде ұзақ жол жүрістеріне шыдамды болып келеді. Жеп-шөпті онша талғамайды. Тіпті өсімдігі ащылы болып келетін құм мен шөлде де қойдың теріп жейтін азығы көп. Ешкі де сондай. Қой мен ешкі көне заманнан бері бірге жайылып, бірге жусап келеді. Қойды отты-сулы жерлерге ешкінің серкесі бастайды. Ешкі мен қойдың сүтінен ұйытқан айран да, қайнатқан құрт пен ірімшік те қазақтың сүйікті асы. Ешкінің түбітінен ең жақсы шәлі тоқылады,оның қылшығынан есілген жіп пен арқан жылқы қылынан соң ең берігі саналады. «Ангор ешкісі» деп аталатын асыл тұқымды ешкілердің жүні өте құнды. Мал шаруашылығындағы тағы бір түлік-сиыр. Ертедегі көшпелі қазақтар сиырды аз малданған.Өйткені сиыр малы қөшіп-қонудың талабына сай келмей, отырықшылыққа ауысқаннан кейін ғана көбейген... Сиыр малы айрықша бағуды тілемейді, өріске өзі кетіп,мезгілінде өзі қайтып келеді. Қыс айларында сиыр тек қорада ғана күтіледі. Сондықтан басқа малдарға қарағанда ол күтімді көбірек керек етеді.

002 Зейінді дамытуға арналған жаттығулары керекті материал

Гипербелсенді балаларды психологиялық – педагогикалық сүйемелдеудің мәні. Гиперактивті баланы анықтау критерийлері Гипербелсенді бала жайлы түсінік

Ментептегі ППҚ мамандарының лауазымдық міндеті қажетті құжаты

Инклюзия оқытуда окушыға мінездеме беру мінездеме үлгісі

Жалпы сөйлеу тілін жетілдіру мақсатында қолданылады