Мақала 11 сынып бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Қазақ тілін оқытуда жоғары сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамытудың теориялық негіздері, қазақ тілін меңгеру барысында жүйелі ойлауын дамытып, мектепте алған білімін өмірдің қай саласында да тірек болуын қамтамасыз ететін тиімді әдістемелік жүйе жасауға және қолдануға мүмкіндік береді.

Сәнге айналған қазақи бұйымдардың мән-мағынасы қандай?

“Журналистика”-қиындығы мен қызығы мол, жан-жақты білімділікті талап ететін, өз шығармашылығы арқылы қоғамға да, адамға да қызмет ететін, ешқашан қателесуге болмайтын сала.

Наурыз — шығыс елінің бүкілхалықтық мейрамы, Ұлыстың Ұлы күні. Наурыз бұған дейін мыңдаған жыл бұрын шығыс халықтарында жыл басы мерекесі ретінде тойланып, ерекше күн ретінде аталып өтетін болған. Қазақ халқы да Наурыз мерекесін айрықша бағалап, оны жыл сайын тойлап отыруды әдетке айналдырған.

Наурыз — шығыс елінің бүкілхалықтық мейрамы, Ұлыстың Ұлы күні. Наурыз бұған дейін мыңдаған жыл бұрын шығыс халықтарында жыл басы мерекесі ретінде тойланып, ерекше күн ретінде аталып өтетін болған. Қазақ халқы да Наурыз мерекесін айрықша бағалап, оны жыл сайын тойлап отыруды әдетке айналдырған.

Оразаның пайдасы,артықшылығы және ескеру қажет нәрселерді білесіздер.

Для учителей географии межпредметная связь на уроках географии

Для учителей географии использование межпредметной связи на уроках

Қазақстанның қазіргі даму кезеңі қоғам өмірінің барлық саласындағы терең өзгерістермен сипатталады. Осыған орай қазіргі заман адамға: өз іс-әрекетіне жауапты болу, әлеуметтік өзгерістер жағдайына тез бейімделе отырып, байыпты шешім қабылдай білу және т.с.с. жаңа талаптар қоюымен ерекшеленеді. Сондай елеулі өзгерістердің бірі - демократиялық-құқықтық мемлекет құру міндетін шешу. Мемлекеттік саяси-құқықтық қайта құрудың маңызды құрамдас бөлігі - адамның құқықтық мәдениетінің деңгейін көтеруге тікелей тәуелді. Өйткені, құқықтық мемлекетке азаматтардың жоғары саяси және құқықтық білімділігі, құқық бұзушылыққа қарсы тұра білу қабілеттілігі мен дайындығы тән. Қазақстан Республикасының құқықтық мемлекет ретінде дамуы әрбір азамат бойына құқықтық құндылықтарды сіңіріп, құқықтық сананы қалыптастырудан көрініс береді. Өркениетті қоғам үшін қымбат қазына - адам, адамның бостандығы мен өмірі десек, бүгінгі жас ұрпақтың осы қымбат қазынаны бағалай білуі аса маңызды. Сол себептен құқықтық мәдениетті қалыптастырудың маңыздылығы да осыдан басталады. Оны қалыптастыру үшін жүйелі де мазмұнды тәрбие қажет. Осыған орай, құқықтық тәрбиенің мақсаты - оқушыны мемлекет заңдары мен қоғамда өмір сүру ережелерін құрметтеуге, қоғам заңдылықтарын бұзуға төзбеушілікке, қоғамдық тәртіпті сақтауға тәрбиелеу болып табылады. Тұлғаның аталған сапалары болашақ қоғам азаматының құқықтық мәдениетінің мәнін құрайды. Құқықтық мәдениет қамтамасыз етілмеген жерде шынайы бостандық пен жеке тұлғаның қауіпсіздігі, азаматтық белсенділіктің болуы мүмкін емес. «Өркениетті қоғамда құқықтық мәдениет әр адамның жалпы мәдениетінің қажетті бөлшегі, әрбір лауазымды адамға қойылар кәсіби талап болып табылады. Тиісті құқық тәртібін орнықтырмайынша, біздің экономиканы реформалауымыз, қоғам өмірінде демократиялық қалыпты өлшемдерді бекітуіміз неғайбыл» деген Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың пікірі қоғамда құқықтық мәдениетті қалыптастырудың маңыздылығына аса назар аудартады

Журналист мамандығының ерекшелігі жайлы мақала

Мектептегі жасөспірімдердің құқық бұзушылық жасауының алдын алу.

әлеуметтік педагогтың мектептегі басты міндеті туралы

Қазіргі таңда,экология мәселесі өзекті мәселелердің бірі.Бұл материал көпшілікке арналған.Бұл мақалада пластиктің қоршаған ортаға тигізер зияны жайлы айтылған.

«Сен де бір кірпіш дүниеге, кетігін тап та, бар қалан» Абай Құнанбаев. Мамандық таңдау- өмірдегі маңызды шешімдердің бірі. Ол үлкен жауапкершілікті талап етеді. Менің ойымша қазіргі уақытта жастар үшін,олардың болашағы үшін, мамандық таңдауға үлкен мүмкіндік пен ерік берілген.Бұрынғы кезде қаншама адам білім ала алмай,мамандық таңдауға құқылары да болмаған.Сол себепті ең алдымен қазіргі таңда өзім қалаған,армандаған мамандықты таңдай алатыныма ризамын.

«Ақыр түбінде қара бұлт ашылып , қазақ жастарының да әлеуметтік теңсіздікке жететініне , өз елін бақытқа бастар азамат боларына , бүкіл қазақ қауымының қапастан құтыларына сенімім бар » деп С.Торайғыров қазақ жастарына үлкен үміт арқалап , ел болашағын аманат етіп кеткен екен. Ал бүгінгі жастар осы үмітті ақтай алады ма ? Әрине , ия ! Қазіргі қоғамдағы қазақ жастары білімді , өзіне сенімді , жан-жақты дамыған. Бұрынғы жастар қоғамы мен қазіргі жастар қоғамы екі түрлі. Және бүгінгі жастар қоғамы жүрекке үлкен үміт нұрын шашады.

«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев бастамасымен іске асырылуда. Бағдарлама халықтың үлкен мәдени мұрасын, оның ішінде заманауи ұлттық мәдениет, фольклор және салт-дәстүрлерін; ұлттық тарих үшін ерекше маңызы бар тарихи-мәдени және сәулет ескерткіштерін қалпына келтіру; ұлттық әдебиет пен жазбаның ғасырлар бойындағы тәжірибесін жалпылау; мемлекеттік тілде әлемдік ғылыми ойлар, мәдениет және әдебиет жетістіктерінің үздіктері негізінде толымды қор жасауды зерттеу жүйесін құруды қарастырады. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы рухани және білім беруді дамыту салаларындағы негізгі құжат, стратегиялық ұлттық жоба болып табылады. Қазіргі Сырдария бойында орналасқан Сауран қаласыда ұлттық тарих үшін маңызы бар тарихи-мәдени, сәулет ескерткішіне жатады. Көбі Сауран қаласын естігенде, қазіргі тек үлкен қабырғалармен қоршалған қалашықты бұрыннан қалған ең ежелгі Сауран деп ойлайды екен. Көне дәуірдегі – Ясырван, ертедегі – Сабрақ, ескі Сауран, жаңа Сауран. Сауран Х ғасырда гүлденіп, ХVII ғасырға дейін білім ошағы, мәдениет орталығы болып өркендеген. Сауранның топырағы қатты тозаңды, жабысқақ, желімді қасиеттері бар. Осыған сәйкес Қожа Ахмет Ясауи мазарының кірпіші Саураннан жасалған. Сауран тарихы төрт кезеңнен тұрады: 1. Қаратөбе б.з.д. ІІ ғасырдан б.з. ІV-VI және VIII ғасыр. Қаратөбе – ортағасырлық қалашық орны. Түркістан облысы Сауран ауданы Ортағасырлық Сауран қаласынан 3 км Оңтүстік-Шығыста. Қаланы 1951 жылы Оңтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы, 1986 жылы Қазақстан ҒА-ның Тарих археологиялық және этнография институтының Қазақстан тарих және мәдениет ескерткіштерінің, жинағының археологиялық экспедициясы зерттеген. Қазіргі кездегі аумағы солтүстік-батыстан, оңтүстік-шығысқа 325 м және солтүстік-шығыстан, оңтүстік-батысқа қарай 230 м, биіктігі 4 м төбешік. Қаланы алып жатқан алаңның орталық бөлігінде төрт бұрышты боп келген табанының аумағы 100х60 м, биіктігі 6 м, ішкі қамал орны сақталған. Қалашық маңында түрлі көлемдегі төбешіктер шоғырланған. Қаратөбеде екі қорғаныс қабырғаларының орны, олардың іргесіндегі ер іздері сақталған. Жинастырылған қыш ыдыстары сырлы және сырсыз болып бөлінеді. Рабаттың батыс бөлігінде қыщ ыдыстарды дайындаушы қолөнершілер махаласы анықталған. Қолөнер бұйымдарын зерттеу нәтижесінде қала тұрғындары мұнда 11-12 ғасырларда өмір сүргені анықталды. Қалашық әсіресе 10-12 ғасырларда көркейген. Қаратөбе мен оның төңірегін су каналдар арқылы жеткізілген. Халқы егін егіп, мал шаруашылығымен айналысқан. Садуақас ата. Ескі Сауран шаһарының қасында ұзындығы он метр, биіктігі бір жарым метр қабірді Садуақас атаның қабірі дейді. Мұхаммед пайғамбар (с.а.с.) Мединаға көшкенде Садуақас ата Мұхаммед (с.а.с.) жағында дұшпандарына оқ атқан, сөйтіп мерген атанған. Кейіннен ислам дінін әлемге жаю үшін көп әскерімен осында келеді. Сонда Сауран Шаһарының бір батр қызы қол бастап оған қарсы соғыс ашады. Қыз Садуақастың батырларын жекпе-жекте түгел жеңеді. Соңында Садуақас атаның шынашағын кесіп түсіпті. Халық кейіннен Садуақастың шынашағы түскен жерін әулие орынға айналдырып жіберіпті. 2. Сауран VIII-XVIII ғ.ғ. Сауран – Қазақстан жеріндегі орта ғасырдағы ірі қалаларының бірі. Түркістанның солтүстік-батыс жағында, 30 шақырым жерде орналасқан. Сауран ол кезде Сырдария алабындағы маңызды сауда орталығы ретінде белгілі болған. Араб тарихшысы Макдисидің шығармасында «Сауран жеті қабат дуалмен қоршалған үлкен қала, оның ішінде рабат, мешіт бар» деп жазған. ХІІІ ғасырдың орта шенінде Сауран Ақ Орданың астанасы болды. XVII ғасырдың аяғында қаланы Әмір Темір әскери қамалға айналдырған. XVI ғасырда Сауран мұнарлы биік дуалдармен қоршалған үлкен қала болған. Сауран XVII ғасырдың аяғы мен XVIII ғасырдың басында әлсіреп, ХІХ ғасырдың басында біржолата күйреген. Қаланың ішіне қақпа арқылы кіруге болады. Қаланы қоршаған дуалдың сырт жағында көптеген каналдары іздері сақталған. Сауран ... Археологиялық әдебиеттерде: «Осы көне қаланың қирандылары мынандай жерде орналасқан» деп ежелгі қалаларды суреттеу қалыптасқан. Сауран туралы мұндай ештеңе айта алмайсың. Себебі осыдан екі жүз, үш жүз жыл бұрын қала қалпында. Тек айналасындағы күйіп кеткен дала мен арнасы құрғап қалған каналдар ғана қазір әлі қала екенін білдіреді. Әсіресе тамаша сақталып қалған кертпе тісті оқ ататын жерлері, алға қарай шығыңқы салынған мұнаралар бар қабырғалары анық көрінді. Қалаға екі жақтан: солтүстік-шығыстан және оңтүстік-батыстан кіруге болады. Қақпалар қабырғалардың 20 метрлік дәліз секілденіп сыртқа қарай иіліп тұрған жерінде орналасқан. Өтетін жердің ені 15-18 метр. Қақпадан кіріп келе жатып, пахса (саз балшықтан құйылып жасалған үлкен текше) мен сабан кірпіштерін аралас қалғаны қамал қабырғасының қалыңдығын сезесің. Қабырғаның биіктігі алты метр, іргесінің қалыңдығы үш метр. Ауданы 33 га жайылып жатқан қаланың жобасынан алаңдар, көшелер, тұйық көшелер, үйлердің шөгіп кеткен қабырғалары айқын көрінеді. Көптеген металл қалдықтарына және жарамсыз заттарға қарап, қыш және металл шеберханаларының болғаны дәлелденді. Күйдірілген кірпіштердің қалдықтары байлардың үйлері мен әкімшілік ғимараттары жөнінде хабардар етеді. Қала жайлы алғашқы естеліктер Х ғасырға жатады. Белгілі араб тарихшысы әл-Макдиси оған мынандай мінездеме берген: «Сауран (Савран) – үлкен қала, ол бірінен соң бірі, жеті қабырғамен қоршалған.

«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев бастамасымен іске асырылуда. Бағдарлама халықтың үлкен мәдени мұрасын, оның ішінде заманауи ұлттық мәдениет, фольклор және салт-дәстүрлерін; ұлттық тарих үшін ерекше маңызы бар тарихи-мәдени және сәулет ескерткіштерін қалпына келтіру; ұлттық әдебиет пен жазбаның ғасырлар бойындағы тәжірибесін жалпылау; мемлекеттік тілде әлемдік ғылыми ойлар, мәдениет және әдебиет жетістіктерінің үздіктері негізінде толымды қор жасауды зерттеу жүйесін құруды қарастырады. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы рухани және білім беруді дамыту салаларындағы негізгі құжат, стратегиялық ұлттық жоба болып табылады. Қазіргі Сырдария бойында орналасқан Сауран қаласыда ұлттық тарих үшін маңызы бар тарихи-мәдени, сәулет ескерткішіне жатады. Көбі Сауран қаласын естігенде, қазіргі тек үлкен қабырғалармен қоршалған қалашықты бұрыннан қалған ең ежелгі Сауран деп ойлайды екен. Көне дәуірдегі – Ясырван, ертедегі – Сабрақ, ескі Сауран, жаңа Сауран. Сауран Х ғасырда гүлденіп, ХVII ғасырға дейін білім ошағы, мәдениет орталығы болып өркендеген. Сауранның топырағы қатты тозаңды, жабысқақ, желімді қасиеттері бар. Осыған сәйкес Қожа Ахмет Ясауи мазарының кірпіші Саураннан жасалған. Сауран тарихы төрт кезеңнен тұрады: 1. Қаратөбе б.з.д. ІІ ғасырдан б.з. ІV-VI және VIII ғасыр. Қаратөбе – ортағасырлық қалашық орны. Түркістан облысы Сауран ауданы Ортағасырлық Сауран қаласынан 3 км Оңтүстік-Шығыста. Қаланы 1951 жылы Оңтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы, 1986 жылы Қазақстан ҒА-ның Тарих археологиялық және этнография институтының Қазақстан тарих және мәдениет ескерткіштерінің, жинағының археологиялық экспедициясы зерттеген. Қазіргі кездегі аумағы солтүстік-батыстан, оңтүстік-шығысқа 325 м және солтүстік-шығыстан, оңтүстік-батысқа қарай 230 м, биіктігі 4 м төбешік. Қаланы алып жатқан алаңның орталық бөлігінде төрт бұрышты боп келген табанының аумағы 100х60 м, биіктігі 6 м, ішкі қамал орны сақталған. Қалашық маңында түрлі көлемдегі төбешіктер шоғырланған. Қаратөбеде екі қорғаныс қабырғаларының орны, олардың іргесіндегі ер іздері сақталған. Жинастырылған қыш ыдыстары сырлы және сырсыз болып бөлінеді. Рабаттың батыс бөлігінде қыщ ыдыстарды дайындаушы қолөнершілер махаласы анықталған. Қолөнер бұйымдарын зерттеу нәтижесінде қала тұрғындары мұнда 11-12 ғасырларда өмір сүргені анықталды. Қалашық әсіресе 10-12 ғасырларда көркейген. Қаратөбе мен оның төңірегін су каналдар арқылы жеткізілген. Халқы егін егіп, мал шаруашылығымен айналысқан.

2023 жылы 18 маусымда Титаниктің апатқа ұшыраған жеріне экскурсия ұйымдастырған OceanGate субмариясының соңы не болды? 5 адам өліміне жауаптылар кім? Әлеуметтік желіде қызу талқыға түскен«Титан» субмарина оқиғасы. Маусым айының он сегізі. Таң . Титаниктен қалған сынықтарды көруге аттанған туристер қатарында: 48 жастағы Пакистан миллионері Шахзада Давуд пен оның 19 жасар ұлы Сүлеймен,Бизнесмен Хэмиш Хардинг болды. Суға түсірілген уақыттан кейін,алғашқы минуттарда еш уайым болмады. Бірақ, белгісіз тағы да бір турист соңғы минуттарда су кемесіне соңғы отырудан бас тартқаны белгілі болды. Сонымен қатар,таңымал шетелдік блогер MrBeast саяхатқа шақырту алып, артынша экспедициядан бас тартты. Суға түсірілген кемемен байланыс 2 сағаттан кейін үзілген екен. Кеме бортындағы адамдармен не болуы мүмкін және топ тірі табыла ма? Болған оқиғаның ықтимал нұсқаларын қатастырсақ: 1) Жұмыстағы сәтсіздік. кемеде техникалық ақаулық орын алған нұсқалар аксиомасы.. Бұл аксиома ықтималдығы жоғары, шыңдыққа жақын, өйткені құрылғы сертификатталмаған және эксперименталды. КСРО гидронавт-зерттеуші, жазушы және океанолог Анатолий Таврический айтқандай, бұл қысқа тұйықталу немесе борттағы өрт салдары есебінен болуы мүмкін. 2) Кемеде адамдар болмаған да… Батискафтың дәл осындай саяхатқа шығуы бірінші рет емес. Белгілі болғандай, су кемесі 2021-2022 жылы дәл осындай саяхатқа шығарылған. Ендігі сұрақ: Неліктен кезекті су кемесі сәтсіздікке ұшырады? Мүмкін, Батискафты кішкентай ойын джойстикпен жүргізгеннен бе? Адам басына 250.000$ төлеп,өмірлеріне қауіп келтіре отыра,неге борт ішіндегі терезе шағын? Мақсатты экспецияның арнайы көлігі неліктен қауіп-қатерге дайын емес? Жауабы жоқ сұрақ… Қазіргі таңда Атлантиқалық мұхитта жоқ болып кеткен топ адамды әлемдік БАҚ көз жұмды деп жария етті. Бірақ, бірнеше сағат бұрын, су астында әрбір 30 минут сайын белгісіз дыбыстар байқалды. Әлі де топтың аман оралуына үміт бар. Ендігі іс іздеу тобынан қалады. Күн демей,түн демей іздеу тобы жан салмай жұмыс жасауда. Расымен де, дыбыс Батискаф ішіндегі адамдардікі деген тұжырым жұмыс қарқынын неғұрлым жылдамдатты. Бірақ, өкінішке қарай, бұл іздеуден түк шықпады. Кейін шенеуніктер 30 минут бойы қайталанатын дыбыстардың титаннан деген тұжырымның ықтималдығы аз екенін мәлімдеді. Бүгінде компания өзі нақты шешімге келер емес. Сондықтан, ерте тұжырымдарға еліктеу ерсі. Туристер отбасына сабыр мен қайрат тілеймін.

Қоғамдық көліктегі қауіпсіздік ережелері ескеріле ме? Жолаушы қауіпсіздігі және жол апатының болу салдары мен себептері. Автовустардағы адамдардың орынға таласуы.

ТРЕНИНГ. Ата-анамен бала арасындағы қарым-қатынасты нығайту.