Информатика Барлығы бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

«Цифрлық сауаттылықты қалыптастыруға бағытталған тиімді әдістер мен тапсырмалар»

«Цифрлық сауаттылықты қалыптастыруға бағытталған тиімді әдістер мен тапсырмалардың жаңа технологиясын әдістемелік құрал жазуды мақсат етемін

Жи туралы презентация шебер сыныпка арналган және өте пайдалы

Қазіргі цифрлық заманда бастауыш сыныптан бастап оқушылардың ақпараттық сауаттылығын арттыру маңызды. Мақалада оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін Scratch визуалды бағдарламалау ортасы қарастырылған.

Бұл мақалада Scratch визуалды бағдарламалау платформасын қолдану арқылы бастауыш сынып оқушыларының алгоритмдік ойлау дағдыларын қалыптастыру жолдары қарастырылады. Scratch ортадағы блоктық бағдарламалау оқушыларға күрделі командаларды қарапайым визуалды элементтер арқылы орындауға мүмкіндік береді, нәтижесінде логикалық реттілік, себеп-салдар байланысын анықтау, мақсатқа бағытталған қадамдар құру сияқты базалық алгоритмдік қабілеттер дамиды. Мақалада алгоритмдік ойлауды қалыптастырудың педагогикалық негіздері, бастауыш сыныпқа арналған тиімді тапсырмалар үлгілері, ойын-түрлендірілген жобалар мен интерактивті жаттығулардың оқушылар қызығушылығын арттырудағы рөлі талданады. Сонымен қатар, Scratch-пен жұмыс барысында оқушылардың шығармашылық белсенділігі, проблема шешу дағдысы және цифрлық сауаттылығы қатар дамитыны дәлелденеді. Зерттеу нәтижелері бұл платформаның бастауыш мектепте информатика пәнін оқытуда қолжетімді, қызықты әрі тиімді құрал екенін көрсетеді.

Цель: В игровой форме проверить знания и владение терминологией по темам: “Информация. Типы информации”, “Аппаратное устройство компьютера”, «Хранение, передача информации»”. «Действия с информацией. Единицы измерения информации”. Повысить интерес к предмету.

Ұстаздық – бұл жай ғана мамандық емес, бұл адам өміріне бағыт-бағдар беретін, рухани байлық сыйлайтын, жүректен шыққан ұлы қызмет. Ұстаз – білім мен тәрбиенің шамшырағы, қоғамның дамуына тікелей әсер ететін тұлға. Оның еңбегі көзге көрінбесе де, нәтижесі – елдің болашағы. Ұстаз болу – үлкен жауапкершілік. Әрбір оқушының жүрегіне жол тауып, оның қабілетін ашу, өмірге деген көзқарасын қалыптастыру – ұстаздың басты міндеті. Бұл жолда сабыр, мейірім, талапшылдық пен әділдік қажет. Ұстаздың әрбір сөзі мен ісі – шәкірт үшін үлгі.

жасанды интеллект дегеніміз не? ЖИ қолдану жері және ЖИ артықшылығымен кемшілігі

Аталған әдістемелік құрал қазіргі заманғы білім беру жүйесінің ең өзекті мәселелерінің бірі — оқушылардың алгоритмдік ойлау қабілетін дамытуға арналған. Бұл бағыт бүгінгі күні цифрлық сауаттылықтың, логикалық ойлаудың және болашақ IT-мамандардың кәсіби негізін қалыптастырудың басты құрамдас бөлігі болып табылады.

Бұл әдістемелік құрал «Ақпарат теориясы және логика негіздері» тақырыбына арналған және информатика мен математиканы кіріктіріп оқытуға бағытталған. Қазіргі ақпараттық қоғамда оқушылардың ақпараттық сауаттылығын және логикалық ойлау қабілетін дамыту – білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі. Осы мақсатта құрал ақпарат теориясының негізгі ұғымдары мен логика негіздерін оқушыларға түсінікті әрі қолжетімді түрде жеткізуге мүмкіндік береді.

Білім беруді қолдануға арналған платформалар мен оның артықшылықтары

"Brain Rain" тақырыбында информатика пәні бойынша сыныптан тыс іс-шара

Кіріспе Қазіргі заманда ақпарат алмасу мен байланыс технологиялары қоғамның, бизнестің, білімнің және күнделікті өмірдің ажырамас бөлігіне айналды. Компьютерлік желілер мен телекоммуникация саласы осы үрдістің негізгі қозғаушы күштері болып табылады. Бұл мақалада компьютерлік желілер мен телекоммуникацияның негізгі түсініктері, түрлері, қолданылу салалары және маңызы қарастырылады. --- ## Компьютерлік желілер дегеніміз не? Компьютерлік желі – бұл бірнеше компьютерлер мен басқа құрылғылардың (принтерлер, серверлер, маршрутизаторлар) өзара байланыс орнату арқылы ақпарат алмасуға мүмкіндік беретін жүйе. Желінің негізгі мақсаты – деректерді жылдам және сенімді түрде тасымалдау. Желілер локалды (LAN), кең аймақты (WAN), қалалық (MAN) және басқа да түрлерге бөлінеді. Локалды желілер бір ғимарат ішінде немесе жақын орналасқан ғимараттар арасында жұмыс істесе, кең аймақты желілер үлкен географиялық аумақтарды қамтиды. --- ## Телекоммуникацияның мәні Телекоммуникация – ақпаратты қашықтыққа беру үдерісі. Бұл ұғым телефон байланысынан бастап, спутниктік байланыс, радио, интернет пен мобильді желілерді қамтиды. Телекоммуникацияның басты міндеті – ақпаратты сенімді және тиімді жеткізу. --- ## Компьютерлік желілер мен телекоммуникацияның түрлері ### 1. Локалды желілер (LAN) Бұл желілер бір ғимарат ішінде орналасқан компьютерлерді байланыстырады. LAN жоғары жылдамдықпен жұмыс істейді және көбінесе корпоративтік желілерде қолданылады. ### 2. Кең аймақты желілер (WAN) WAN түрлі географиялық аймақтарды байланыстырады. Интернет – ең үлкен WAN желісі болып табылады. ### 3. Қалалық желілер (MAN) MAN – қала көлеміндегі желі, ол бірнеше локалды желілерді біріктіреді. ### 4. Мобильді және спутниктік байланыс Мобильді желілер (3G, 4G, 5G) телекоммуникацияның мобильді түрі болып табылады. Спутниктік байланыс алыс аймақтар мен теңіздегі байланыс үшін пайдаланылады. --- ## Компьютерлік желілердің артықшылықтары * Жылдам ақпарат алмасу; * Ресурстарды ортақ пайдалану (принтер, файлдар); * Қашықтықтан жұмыс істеу мүмкіндігі; * Жүйелі қауіпсіздік шараларын енгізу. --- ## Қорытынды Компьютерлік желілер мен телекоммуникация – қазіргі заманғы ақпараттық қоғамның негізі. Олар адамдарға, ұйымдарға және мемлекеттерге тиімді байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Бұл технологиялар дамыған сайын, біздің өміріміз жеңілденіп, байланыс мүмкіндіктері кеңейе береді.

Кіріспе Бүгінгі заманда презентация – ақпаратты жеткізудің ең тиімді құралдарының бірі. Жақсы жасалған презентация тыңдаушылардың назарын аударып, түсінікті әрі әсерлі баяндаманы қамтамасыз етеді. Сондықтан презентацияны өңдеу технологиясын меңгеру – әрбір оқытушы, студент, маман үшін маңызды дағдылардың бірі болып табылады. --- ## Презентацияны өңдеу деген не? Презентацияны өңдеу – бұл дайын слайдтарды жасау, оларды қажетті ақпаратпен толтыру, дизайн элементтерін қосу және толықтай көркемдеп шығару үдерісі. Бұл процесс ақпаратты жүйелеу, оны көрнекі құралдармен толықтыру, сондай-ақ тыңдаушыға түсінікті етіп беру үшін жүзеге асады. --- ## Презентацияны өңдеудің негізгі кезеңдері ### 1. Мақсат пен тақырыпты анықтау Презентация жасау алдында ең алдымен оның мақсатын анықтау қажет. Бұл ақпарат беру, белгілі бір мәселені талқылау, аудиторияны сендіру немесе қандай да бір өнімді таныстыру болуы мүмкін. Тақырып пен мақсат анықталған соң, материалды жоспарлау жеңілдейді. ### 2. Құрылым құру Құрылым – презентацияның "құрылыс материалы". Ол кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыдан тұрады. Әрбір бөлім нақты және логикалық түрде ұйымдастырылуы тиіс. Кіріспеде тақырып пен мақсат айтылады, негізгі бөлімде негізгі идеялар ұсынылады, ал қорытындыда негізгі ойлар қорытындыланады. ### 3. Мәтін мен мазмұнды дайындау Мәтін қысқа, түсінікті және нақты болуы қажет. Ұзақ сөйлемдер мен артық ақпараттан аулақ болған жөн. Негізгі ойлар нүктелер түрінде көрсетіледі. Қажет болса, статистика, цитаталар мен деректер қосылады. ### 4. Дизайн мен графика қолдану Көрнекі құралдар – презентацияның ажырамас бөлігі. Слайдтарға суреттер, диаграммалар, графиктер, кестелер қосу ақпаратты жеңіл қабылдауға көмектеседі. Сондай-ақ, дұрыс таңдалған қаріп, түстер және анимациялар презентацияны тартымды етеді. ### 5. Тексеру және толықтыру Презентация дайын болған соң, оны бірнеше рет тексеру қажет. Орфография мен грамматикалық қателерді түзету, слайдтардағы ақпараттың толықтығын қарастыру маңызды. Сонымен қатар, презентацияның уақытында көрсетілуіне көңіл бөлу керек. --- ## Қорытынды Презентацияны өңдеу технологиясы – бұл тек техникалық құралдарды меңгеру ғана емес, сонымен бірге ақпаратты жүйелі түрде ұсыну мен аудиториямен тиімді қарым-қатынас жасау өнері. Жақсы жасалған презентация тыңдаушыларға әсерлі әсер қалдырып, баяндау мақсатын жүзеге асырады.

Кіріспе Қазіргі заманда ақпарат – кез келген жүйенің, ұйымның немесе мемлекеттің дамуы мен тиімді жұмыс істеуінің негізгі ресурстарының бірі болып табылады. Ақпаратты дұрыс пайдалану және оны басқару – табысты басқарудың шешуші элементі. Басқару үдерісінің тиімділігі көбінесе ақпараттың сапасына, оны өңдеу жылдамдығына және шешім қабылдауда дұрыс қолданылуына байланысты. --- ### Ақпарат ұғымы Ақпарат – бұл қоршаған орта туралы мәліметтер, деректер, білім мен тәжірибе жиынтығы. Ақпарат сандық, мәтіндік, графикалық, дыбыстық немесе бейне түрінде берілуі мүмкін. Ақпарат адам мен машина арасындағы, сондай-ақ адамдардың өзара қарым-қатынасында маңызды рөл атқарады. Ақпараттың негізгі қасиеттері: * **Дәлдік** – шындыққа сәйкес келуі; * **Толықтық** – жеткілікті болуы; * **Өзектілік** – қазіргі жағдайға сай болуы; * **Қолжетімділік** – қажет кезінде қолжетімді болуы. --- ### Басқару ұғымы Басқару – бұл ұйымның мақсаттарына жету үшін ресурстарды (адам, қаржы, технология, ақпарат) тиімді пайдалану үдерісі. Басқару төмендегі негізгі функцияларды қамтиды: * Жоспарлау; * Ұйымдастыру; * Ынталандыру (мотивация); * Бақылау; * Шешім қабылдау. Қазіргі басқару жүйелері ақпараттық технологиялармен тығыз байланысты. Ақпараттық жүйелер мен бағдарламалар басшыларға шешім қабылдауда жеделдік пен дәлдік береді. --- ### Ақпараттың басқарудағы рөлі Ақпарат басқару үдерісінің барлық кезеңдерінде қолданылады. Мысалы: * Жоспарлау кезінде нарықтық, қаржылық және ішкі деректер пайдаланылады; * Ұйымдастыруда ресурстарды бөлу үшін нақты ақпарат қажет; * Бақылау мен талдауда көрсеткіштер мен статистика маңызды рөл атқарады. Ақпараттың дұрыс емес берілуі немесе бұрмалануы басқарушылық қателіктерге алып келуі мүмкін. --- ### Ақпараттық технологиялар және басқару Цифрлық трансформация дәуірінде ақпараттық жүйелер басқарудың ажырамас бөлігіне айналды. Кәсіпорындарда ERP (Enterprise Resource Planning), CRM (Customer Relationship Management), BI (Business Intelligence) сияқты жүйелер қолданылады. Олар деректерді жинап, өңдеп, визуалдап, шешім қабылдау үдерісін автоматтандырады. --- ### Қорытынды Ақпарат пен басқару – бір-бірімен тығыз байланысты ұғымдар. Ақпарат – басқарудың негізі болса, басқару – ақпаратты тиімді пайдалану арқылы жүзеге асады. Қазіргі заманда ақпаратты басқару қабілеті – бәсекеге қабілеттіліктің, табыстың және тұрақты дамудың басты шарты.

**Кіріспе** Қазіргі заманда ақпараттың түрлері әртүрлі пішінде ұсынылады: мәтін, графика, дыбыс, бейне. Бұл ақпараттар компьютермен өңделіп, бір түрден екінші түрге түрлендіріледі. Түрлендіру — ақпаратты сақтауға, тасымалдауға, өңдеуге және пайдалануға ыңғайлы ету үшін қажет. --- ### **1. Мәтіндік ақпаратты түрлендіру** Мәтіндік ақпарат — символдардан тұратын ақпарат. Ол әдетте пернетақта арқылы енгізіледі және әрбір символ белгілі бір кодпен (мысалы, ASCII немесе Unicode) кодталады. **Мысалдар:** * Мәтінді цифрлық кодқа айналдыру (ASCII коды: A → 65). * Мәтінді сөйлеуге айналдыру (Text-to-Speech, мысалы, Google Voice). * Мәтінді суретке айналдыру (мысалы, баннер, логотип жасау кезінде). --- ### **2. Графиктік ақпаратты түрлендіру** Графиктік ақпарат — суреттер, диаграммалар, фотосуреттер және т.б. Бұл ақпарат екі түрде ұсынылуы мүмкін: * **Растрлық графика** (пиксельдер арқылы беріледі) * **Векторлық графика** (математикалық формулалармен сипатталады) **Түрлендіру мысалдары:** * Растрлық кескінді векторлық форматқа айналдыру (мысалы, .jpg → .svg) * Суретті мәтінге айналдыру (мысалы, OCR — Optical Character Recognition) * Графиканы анимацияға айналдыру --- ### **3. Дыбыстық ақпаратты түрлендіру** Дыбыстық ақпарат — адам дауысы, музыка немесе басқа да акустикалық сигналдар. Компьютер бұл дыбысты аналогтық түрден цифрлық түрге ауыстырады. **Түрлендіру мысалдары:** * Дыбысты мәтінге айналдыру (Speech-to-Text, мысалы, Google Dictation) * Дыбысты басқа форматтарға түрлендіру (.mp3 → .wav) * Музыканы спектрлік талдау арқылы визуализациялау --- ### **Ақпарат түрлерін өзара түрлендірудің маңызы** Ақпаратты бір пішіннен екінші пішінге түрлендіру арқылы: * Пайдаланушыға ыңғайлы орта жасалады * Ақпараттық жүйелердің тиімділігі артады * Арнайы қажеттіліктері бар адамдар үшін қолжетімділік қамтамасыз етіледі (мысалы, зағип жандарға арналған мәтін оқу жүйелері) --- ### **Қорытынды** Мәтіндік, графиктік және дыбыстық ақпараттарды түрлендіру — ақпараттық технологиялардың маңызды бағыты. Бұл процестердің арқасында адам мен компьютер арасындағы өзара әрекеттесу тиімді әрі қолжетімді бола түседі. Түрлендіру тәсілдерін меңгеру — цифрлық сауаттылықтың негізі.

**Кіріспе** XXI ғасыр — ақпарат ғасыры. Қазіргі заманда ақпарат қоғам дамуының негізгі ресурсына айналды. Ақпараттық технологиялар мен цифрлық жүйелер өмірдің барлық салаларын қамтып отыр. Осы тұрғыда ақпараттық негіздер ұғымы — ақпаратты сақтау, өңдеу, тарату және пайдалану процестерін түсінуге арналған бастапқы теориялық және практикалық білімдер жиынтығы ретінде қарастырылады. **Ақпарат ұғымы** Ақпарат — қоршаған орта туралы мәліметтер жиынтығы. Ол адам санасында, техникалық құрылғыларда немесе табиғи құбылыстарда сақталуы мүмкін. Ақпараттың негізгі қасиеттеріне дәлдік, толықтық, өзектілік, сенімділік және қолжетімділік жатады. **Ақпараттық жүйелер** Ақпараттық жүйе — ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу және таратуға арналған ұйымдасқан құрылым. Бұл жүйелерге компьютерлер, мәліметтер базасы, бағдарламалық қамтамасыз ету, байланыс құралдары мен адам ресурстары кіреді. Мысалы, білім беру саласындағы ақпараттық жүйелерге электрондық күнделіктер, оқу платформалары және деректер қоры жатады. **Ақпараттық қауіпсіздік** Ақпараттық негіздер ұғымында қауіпсіздік мәселелері де маңызды орын алады. Ақпараттық қауіпсіздік — ақпаратты рұқсат етілмеген қолжетімділіктен, бұрмалаудан, жойылудан қорғау процесі. Бұл салада құпиясөздер, шифрлау әдістері, антивирустық бағдарламалар және қауіпсіздік хаттамалары қолданылады. **Қорытынды** Ақпараттық негіздер — цифрлық дәуірдің кілті. Бұл білім жиынтығы арқылы адамзат ақпараттық қоғамның талаптарына бейімделіп, жаңа технологияларды тиімді пайдалану мүмкіндігіне ие болады. Бүгінде ақпараттық сауаттылық әрбір адам үшін қажетті дағдыға айналды.

Қазіргі заманда ақпараттық технологиялар білім беру саласында үлкен өзгерістер әкелді. Оларды оқу процесінде тиімді пайдалану білімгерлердің білім сапасын арттыруға зор мүмкіндік береді. Ақпараттық технологиялар оқушылардың пәнді терең түсінуіне, өздігінен білім алуына, шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Ақпараттық технологиялардың білім беру саласындағы маңызы Ақпараттық технологиялар білім беруде интерактивтілікті, ынтымақтастықты арттырады. Олар арқылы оқу материалдары жеңіл әрі қызықты түрде жеткізіледі. Оқушылар өз оқу жылдамдығына сай білім ала алады, қажетті ақпаратты іздеу және талдау дағдылары дамиды. Сонымен қатар, ақпараттық технологиялар оқытушыларға оқыту үдерісін тиімді басқаруға көмектеседі. Ақпараттық технологиялардың қолдану түрлері * **Интерактивті тақталар мен жобалағыштар** – оқу материалын визуалды түрде көрсетуге мүмкіндік береді. * **Онлайн оқу платформалары мен электронды кітаптар** – қосымша ресурстарға қол жеткізуді қамтамасыз етеді. * **Мультимедиалық материалдар (бейне, аудио)** – ақпаратты қабылдауды жеңілдетеді және есте сақтауды жақсартады. * **Бағдарламалау және симуляциялық құралдар** – практикалық дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі. * **Вебинарлар мен онлайн конференциялар** – оқушылар мен мұғалімдердің араласу және пікір алмасуын қамтамасыз етеді. Білім сапасын арттырудағы ақпараттық технологиялардың артықшылықтары 1. **Жеке даралау** – әр білімгердің қабілеті мен қажеттіліктеріне сай оқыту. 2. **Уақыт тиімділігі** – оқу материалын жылдам әрі жүйелі меңгеру. 3. **Қашықтықтан оқыту мүмкіндігі** – пандемия сияқты шектеулі жағдайларда білім алуды жалғастыру. 4. **Шығармашылық пен инновацияны дамыту** – білімгерлердің өз идеяларын жүзеге асыруға жағдай жасау. 5. **Бағалау мен бақылау жүйесінің жетілдірілуі** – автоматтандырылған тестілеу арқылы білім деңгейін нақты анықтау. Қорытынды Ақпараттық технологияларды тиімді пайдалану білімгерлердің білім сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Бұл бағытта мұғалімдердің кәсіби деңгейін арттыру, технологияларды сабаққа дұрыс енгізу маңызды. Сонымен қатар, білім алушылардың технологияны меңгеруі мен өз бетімен білім алу дағдыларын дамытуға басымдық беру қажет. Осылайша, ақпараттық технологиялар білім беру жүйесінің тиімділігін арттырып, болашақ мамандардың сапалы даярлануына септігін тигізеді.

Қазіргі білім беру жүйесінде информатика пәнінің маңызы артып келеді. Бұл пән оқушыларға заманауи технологияларды меңгеруге, логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға және ақпараттық қоғамға бейімделуге көмектеседі. Сондықтан информатика сабағында оқыту технологияларын тиімді пайдалану білім сапасын арттырудың басты жолы болып табылады. Оқыту технологияларының ролі Информатика сабағында қолданылатын оқыту технологиялары оқушылардың белсенділігін арттырады, ақпаратты терең түсінуге мүмкіндік береді. Бұл технологиялар арқылы теория мен практиканың үйлесімдігі қамтамасыз етіледі, оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артады. Сонымен қатар, технологиялық құралдар сабақтың интерактивті және тартымды болуына ықпал етеді. Информатика сабақтарында қолданылатын негізгі технологиялар * **Интерактивті тақталар** – оқушылардың визуалды қабылдауын жақсартып, сабақ материалын түсінуді жеңілдетеді. * **Бағдарламалық қамтамасыз ету (ПЗ)** – программалау тілдерін үйрену, алгоритмдерді практикада қолдану үшін маңызды. * **Онлайн платформалар мен ресурстар** – оқушыларға қосымша тапсырмалар мен тесттерді орындау мүмкіндігін береді. * **Видеосабақтар мен мультимедиалық презентациялар** – күрделі тақырыптарды жеңіл және қызықты етіп түсіндіруге көмектеседі. Білім сапасын арттырудағы технологиялардың артықшылықтары 1. **Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру** – технологиялар арқылы сабақта практикалық тапсырмалар көбейеді. 2. **Жеке даралау мүмкіндігі** – әр оқушының деңгейіне сәйкес материалдарды таңдау оңай болады. 3. **Қашықтықтан оқытуға қолайлы** – пандемия жағдайында онлайн технологиялар білім беруді тоқтатпай жалғастыруға мүмкіндік берді. 4. **Уақытты тиімді пайдалану** – автоматтандырылған тесттер мен жаттығулар арқылы бағалау процесі жеңілдейді. Қорытынды Информатика сабағында оқыту технологияларын қолдану білім беру сапасын арттырудың тиімді әдісі болып табылады. Мұғалімдердің кәсіби біліктілігін арттырып, инновациялық әдістерді енгізуі оқушылардың білім деңгейін көтеруге септігін тигізеді. Бұл бағытта жүйелі жұмыс істеу – заман талабына сай бәсекеге қабілетті мамандар даярлаудың кепілі.

Тест жасауға арналған программалар