Қазақ әдебиеті Басқа бойынша Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Қазақ сатирасының заманауи айнасы

Әйел теңдігі – әйел мен еркекке өмірде бірдей мүмкіндік беру. Яғни, қыздар да оқуға, жұмысқа, өз ойын айтуға еркін болуы керек.

Қазіргі білім беру жүйесінде тек білім беру ғана емес, оқушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін, құндылықтық түсінігін дамыту маңызды болып отыр. Қазақ әдебиеті – ұлттық құндылықтарды, рухани байлықты, адамгершілік және моральдық нормаларды қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Осы бағдарлама арқылы 5–7 сынып оқушылары қазақ әдебиетінің шығармалары арқылы құндылықтарды тануға, оларды өмірлік тәжірибеде қолдануға үйренеді. Бағдарлама оқушылардың танымдық, эмоционалды, коммуникативтік және рефлексивтік дағдыларын дамытуға бағытталған. Әр сабақта оқушылар шығармаларды талдай отырып, негізгі құндылықтарды анықтайды, өз пікірін білдіреді, топтық және жұптық жұмыстар арқылы бір-бірімен ой бөліседі. Бағдарламада қазақ әдебиетінің классикалық және қазіргі заманғы шығармалары қамтылған. Мәтіндер оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес таңдалып, олардың қызығушылығын арттыруға арналған. Бағдарламаның ерекшелігі – оқушылардың тек әдебиет мазмұнын меңгеруіне ғана емес, сонымен бірге олардың моральдық, эстетикалық және азаматтық құндылықтарын қалыптастыруға бағытталуы. Бұл бағдарлама арқылы оқушылардың сыни ойлау қабілеті, өзін-өзі бағалау дағдылары, креативтілік пен шығармашылық қабілеттері дамиды. Сабақтар интерактивті әдістер мен ойын элементтері арқылы ұйымдастырылып, әрбір оқушының сабаққа белсенді қатысуын қамтамасыз етеді. Бағдарламаның құрылымы логикалық түрде ұйымдастырылған: әр сабақ тақырыпқа сәйкес мақсаттар мен күтілетін нәтижелерге бағытталған тапсырмалардан тұрады. Жеке, жұптық және топтық тапсырмалар арқылы оқушылар өз білімдерін бағалауды, кері байланыс беруді және қабылдауды үйренеді. Бағдарламаның маңызды аспектісі – оқушылардың құндылықтық түсінігін қалыптастыру, яғни олар әдеби шығармалардан алынған моральдық принциптерді өз өміріне қолдана алады. Осы авторлық бағдарлама оқушылардың жеке тұлғалық дамуына, сыни тұрғыдан ойлауына, этикалық және эстетикалық құндылықтарды меңгеруіне ықпал етеді. Бағдарламаны қолдану арқылы мектеп оқушыларының қазақ әдебиетіне деген қызығушылығы артып, олардың рухани және моральдық деңгейі көтерілетін болады. Сонымен қатар, бағдарлама ата-аналар мен ұстаздар үшін де оқушылардың құндылықтық дамуын қадағалауға мүмкіндік береді.

М.Әуезов мұрасын оқу-тәрбие үрдісіне кіріктіру арқылы "Адал азамат" тұжырымдамасы мен "Біртұтас тәрбие " бағдарламасының құндылықтарын пәндік оқытуда жүзеге асыру.

«Жас азамат» газеті — 1918 жылы Омбы қаласында қазақ жастарының бастамасымен шыққан ұлттық бағыттағы басылым. Газеттің негізгі мақсаты — елдің тәуелсіздігі мен бірлігін насихаттау, жастарды білімге, мәдениетке және отаншылдыққа тәрбиелеу болды. Онда Сәкен Сейфуллин, Бейімбет Майлин сияқты жас қаламгерлердің мақалалары жарияланып, ұлт рухын көтеруде үлкен рөл атқарды.

«Садақ» қолжазба журналы 1915–1918 жылдары Орынбор қаласында мұғалімдер семинариясында оқитын қазақ жастарының бастамасымен шығарылған. Журналдың мақсаты — ұлт санасын ояту, жастарды білімге, мәдениетке және бірлікке шақыру болды. Онда Бейімбет Майлин, Спандияр Көбеев сияқты жас қаламгерлердің шығармалары жарияланып, ұлттық идея мен ағартушылық бағыт насихатталды. Қолжазба түрінде шықса да, «Садақ» қазақ журналистикасы мен әдебиетінің дамуына үлкен үлес қосқан маңызды басылым болды.

“Серке” газеті 1907 жылы Міржақып Дулатовтың басшылығымен шыққан ұлттық басылым болды.Ол халықты оятуға үндеп,қазақ рухын көтерді

«Қазақстан» газеті – елдің еркіндігі мен рухани жаңғыруын мақсат еткен басылым.

“Сарыарқа”газеті 1917жылы Семейде жарық көрген саяси-ұлттық басылым.

“Алаш”газеті 1916-1917жылдары Троицк қаласында шыққан ұлттық басылым.

“Қазақ”газеті туралы түсінік.Тарих пен болашақты байланыстыратын ойлы да мазмұнды газет.

Газет туралы қысқаша түсінік.Тарих пен болашақты байланыстыратын ойлы да мазмұнды газет

Қазақ қыздарының қоғамдағы рөлі.

"Қазақ әдебиеті пәнінде оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту жолдары"

Бұл мақаланың негізгі ойы (түйіні) – қазіргі цифрлы қоғамда адамдардың бір-бірімен байланысы артса да, шынайы қарым-қатынас пен жан жылуы азайып, жалғыздық күшейіп барады. Сондықтан технологияға емес, адамға – шынайы, терең қарым-қатынасқа мән беруіміз керек. Қарапайым тілмен айтқанда: “Интернет арқылы бәрімен сөйлесеміз, бірақ шын сөйлесетін адам аз. Сол үшін жанды байланысты қайта бағалайық.”

Абақтыда жазылған шығармалардағы заман шындығы көрініс табады.

Абай Құнанбайұлы – қазақ халқының ұлы ақыны, ойшылы, әрі ағартушысы. Оның мұрасы – халқымыздың рухани қазынасы. «Сөз түзелді, тыңдаушы, сен де түзел» деген Абай сөзі – адамзатқа жол көрсететін рухани бағдар. Ақынның өлеңдері мен қара сөздері – тек өткеннің шежіресі емес, бүгінгі мен болашаққа арналған өмірлік тағылым. Бүгінде Абай мұрасы жаңа заманның биігінен жаңаша сипат алып, халқымыздың өркениетті болашаққа ұмтылуында маңызды рөл атқаруда. Абай – тек қазақтың емес, бүкіл адамзаттың рухани биігі.Мақсаты: Бұл мақала Абай Құнанбайұлының рухани мұрасын қазіргі жаңа дәуірмен байланыстыра отырып, оның идеялары мен ойлары бүгінгі заман үшін де өзектілігін жоғалтпағанын көрсету мақсатында жазылған.бай – рухани шамшырақ: Абай сөздері уақыттан озып, әр дәуірге – соның ішінде қазіргі заманға да – бағыт-бағдар береді. Абайдың сөзі – мәңгілік: Оның әрбір өлеңі мен қара сөзі – адам жанын тәрбиелейтін, рухты биіктететін мұра. Қазіргі заманмен байланысы: Жаһандану дәуірінде Абайды қайта оқу – ұлттық сана мен рухты жаңғыртудың жолы. Мақала Абай мұрасын жаңаша бағалап, оның қазіргі заман үшін де маңызды екенін түсіндіреді. Мен Абайды тек өткеннің тұлғасы емес, болашаққа жол сілтейтін кемеңгер ретінде көрсеткім келді.

Наурызнама — бұл ежелгі шығыс халықтарының дүниетанымын бейнелейтін философиялық-астрономиялық еңбек. Онда көктемгі күн мен түн теңелетін Ұлыстың ұлы күнін қарсы алу дәстүрлері, табиғат пен адам арасындағы үйлесім, рухани және әлеуметтік жаңару принциптері көрініс тапқан. Наурызнамада әр күнге тиісті амалдар, тазару мен кешірім, береке мен бірлік туралы мағыналар жазылған. Бұл еңбек арқылы адамдар табиғаттың ырғағына сай өмір сүруді, жаңа жылды рухани әрі дене жағынан тазарып бастауды үйренген. Наурызнама тек күнтізбелік құрал емес, ол — рухани тәрбие мектебі, халық даналығының көзі, жыл басын қарсы алудың мәдени кодексі.

Алматыдағы «Алатау» дәстүрлі өнер театрында қазақ мәдениетін дәріптейтін «Qulan» қойылымының премьерасы өтті. Қойылымның негізінде халық аңызы – «Ақсақ құлан» күйінің тарихы жатыр. Режиссер Арухан Темірбекқызы шығарманың басты идеясы ретінде «Халықты қылышпен қорғай алсаң да, қылышпен басқара алмайсың» деген ойды алға тартты. Ол қойылым арқылы құланның құлынынан, адамның баласынан айырылу трагедиясын көрсеткен.

Эссе «Халқының қалаулысы, елінің елеулісі»