Бакыбаев Курмангази Турсынбаевич

Математиканың біздің өмірдегі маңызы Математика – объектілердің қасиеттері мен байланыстарын бейнелейтін математикалық моделді зерттейтін адамзаттық білімнің аймағы. «Математикалық модел адам ойынан туындай отырып, объективті зерттеу пәні ретінде жасалуы – керемет! Оның қасиетін тану арқылы біз нақты өмірді бейнелейтін моделдің қасиетін тани аламыз» деп В.А.Успенский жазып кеткен. Сонымен қатар, математика – ғылымдардың ең басты тілі ретінде нақты әлемнің құбылыстарын сипаттайтын әртүрлі тәсілдердің ең қолайлысын көрсетеді. Математика – бұл бір ерекше әлем. Сырт көзге ол тек мылқау сандар мен суық есептен ғана жаралған құрғақ дүние болып көрінеді. Бірақ оның ішкі сырларына сүңги білген адамға өзіндік айырықша әсемдіктері, пән сапалық түйіндері, қиялға қанат байлап, ойға қуат құятын, айналаңдағы жалғыз дүниеге жан бітіріп, құдіретті құбылыстары дайын тұр. Математика адамға Алланың сыйлаған бір құдіреті. Міне, осы әлемнің қызығынан құр қалмайын деп іштей ышқыныңыз, мақсат қойыңыз. Жан-дүниеңізді бұрыңыз. Математиканың ғылымдағы орны Математиканың нақты ғылымдар саласында алатын орны орасан зор. Математика – ғылымдардың іргетасы. Математикасыз физика, химия, тіптен биология салаларын елестету мүмкін емес. Математиканы кез келген ғылым саласына енгізсеңіз, оған жан бітіп, бойына қан жүгіреді. Ол бізді қоршаған ортаны танып – білуге, заңдылықтарын анықтауға мүмкіндік береді. Табиғи құбылыстардың сипатын математика тілі арқылы моделін құрып, болашақтағы құбылыстың күйін болжай аламыз. Математикалық есептердің қағаз жүзінде ғана қалып қоймай, жан бітіп, іске асуын кез келген жерден көре аламыз. Мысалы, біз күнде мініп жүрген көлік, компьютерлер, ұялы телефондар, тіпті біз тұрып жатқан зәулім үйлерді де айтуға болады. Құрылыс пен сәулет өнері адамның алғаш пайда болуынан басталған көне кәсіп. Ғасырлар ауысса да ол бізбен бірге дамып, жетілуде. Құрылыс саласының өзіне тән ережесі, тәртібі және нормативтік құжаттары болады. Соған сәйкес әрбір құрылысшы кірпішті қалай қалау керек, оның нормасы қандай болады деген сияқты құрылыс технологиясын меңгеруі қажет. Сондай-ақ жобаны оқи білуі керек. Бір нысан мен екінші бір нысанның ерекшелігін білу, технологияны, адамды орнымен пайдалану, алған білімді тиімді жұмсай білу, дәл, нақты есептей білу керек. Яғни математикадағы масштабты жақсы түсініп, оны практикада қолдана білу қажет. Медицина мен денсаулық сақтау саласында да көптеген есептеулер жүргізіледі. Мәселен, медициналық құрылғыларды жасау барысында адам денсаулығына зиян келмес үшін математикалық есептеулер жүргізіледі. Тіптен ауа райын зерттеудің өзі математикалық моделсіз жүзеге асырылмайды. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні: математикалық есептеулердің арқасында, бүгінгі технологияларға қол жеткізіп, қауіпсіз үйлер салып, ғарышты зерттеп, мәдениетімізді дамытудамыз. Математикалық есептеулерсіз әлем тіптен басқаша болар еді! Математика ақыл ойды дамытады Математика адамның интелектуалды қабілеттерін дамытады. Сол қабілеттерге тоқталып кетейік. Жалпылау қабілеті. Белгілі бір оқиғаны жалпы тәртіптің көрінісі ретінде қарастыру. Дербес құбылыстардың жалпы құбылыс барысындағы жеке рөлін анықтау. Талдау қабілеті. Өмірлік қиын жағдайаттарда дұрыс таңдау жасап шешім қабылдау. Заңдылықтарды анықтау қабілеті. Логикалық тұрғыда ойлау және негіздеу. Тез ойлану және шешім қабылдау. Алдын-ала жоспарлау қабілеті. Алдын-ала бірнеше қадамдарды жоспарлап шешім қабылдау. Абтракты ойлау. Жоғарыда айтылған қабілеттердің даумуы үшін математикалық әдіс қолданатын дәлдігі, тәртібі және логикасы басым болатын білімнің барлық салаларын айтып отырмын. Интелектуалды қабілеттерді дамыту үшін қиын есептер жинағын алып шығару міндетті емес, математикалық әдістер қолданылатын логикалық сөз жұмбақтарды шешіп, интелектуалды ойындарды ойнауға болады. Математиканың тағы бір құдіреті – онымен шұғылданған адамның бойында осы айырықша қабілеттердің біртіндеп қалыптасуына үлкен септігін тигізеді. Математика адамды ой еңбегіне тәрбиелейді. Сондықтан, достар, математикадан қашпау керек, оны сүю керек! Бұл математиканы оқуға дайндықтың ең алғы шарты. Есептердің шешімін таба отырып – баланың ойлау жүйесінің дамуына ықпал етіп, өмірдің кез келген жағдайында дұрыс шешім таба алуға тәрбиелейді. Қазақ халқының ежелгі баспанасы – киіз үйдің құрылымы да тұнып тұрған математика. Математикалық тұрғысынан қарағанда киіз үй негізі 3 бөліктен тұрады. Уықтары параболаның бір бөлігі. Шаңырағы, табаны шеңберлер. Цилиндр орнықты фигура болғандықтан киіз үйдің пішіні соған сәйкестендіріліп жасалған. Киіз үйдің есігі тік төртбұрыш. Кереге арасы ромб. Киіз үйдің шаңырағынан дәл ортасынан табанына түсірілген биіктігі едендегі шеңбердің центрімен дәл келеді де, симметрия осін береді. Бүкіл жан-жануарлардың баспаналары дөңгелек, сфера пішінді болатындығы белгілі. Мысалы, аю, қасқыр апандары дөңгелек үңгір етіп жасалады. Апанның ауыздары оңтүстік—шығысқа қарап қазылады. Торғайдың, құстардың ұясы да сфера пішінді болады. Міне қазақтың киіз үйі де, осындай заңдылық бойынша жасалған. Кереге жоғары жағына қарай тартыла береді де, уық арқылы күмбезге айналып кетеді. Киіз үйдің негізгі өлшемдері ерекше пропорциялы болып келеді. Киіз үй пішінінің айналу беттерін, яғни, дөңгелек болуы бұрыштардың болмауы киіз үйдің көркемдігін арттыра түседі. Ендеше, бұрышы жоқ киіз үйдің ішіндегі ауа тұрақты түрде алмасып отырады. Киіз үйді ойлап шығарудың өзі ақиқат ғылымға негізделген. Міне, даналық! Қорытынды Математика және нақты ғылымдар адамзаттың ақыл-ойының дамуына үлкен үлесін тигізеді. Ақыл-ойы дамыған адамдар жаңа технологиялар ойлап тауып, адамзаттың өмір сүру жағдайын жақсартады. Әрине, бұл математикамен айналыспайтын, гуманитарлық салада жүрген адамдардың интелекті төмен деген сөз емес. Жақсы әдеби кітаптар оқып та өзімізді дамыта аламыз. Бірақ, бұл жеткіліксіз. «Егер ақылды болғың келсе, көп оқы!» тіркесіне «және математикамен айналыс!» деген жолдарды қосқым келеді. Гуманитарлық сала мен нақты ғылымдар бір-бірін толықтырып отырады. Гуманитарлық саланың жақсы мамандары базалық деңгейде нақты ғылыммен айналыспағандықтан, шешім қабылдауда қателіктер жіберіп жатады. Ал жақсы математикатер, технологтар абстрактілі әлемге кіріп кетіп, нақты әлеммен байланыс үзіп алып жатады. Барлық «жақсы» нәрселердің өз мөлшерінде болғаны абзал. Ежелгі математик тұлғалар өлең де жазған. Мысалы Омар Һаям, әл-Фараби, Ұлықбек, тіпті XIX ғасырдағы Софья Ковалевская,... тіпті, Вейерштрасстың «Математик – ақын болмаса, белгілі бір жетістікке жете алмайды» деген сөздері де бар. Бастауыш және орта мектепте біз мейілінше оқушыларға жан-жақты әмбебап білім беруіміз керек. Ал, жоғарғы мектепте Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегідей таңдау жасатып, өз жан дүниесіне жақын саламен айналыстырғанымыз жөн.

Жаһандық құзыреттілік - уақыт талабы Жаһандық құзыреттілік (ЖҚ) дегеніміз — жергілікті, ғаламдық және мәдениетаралық проблемаларды зерттеу, басқалардың көзқарасы мен дүниетанымын түсіну және бағалау, әртүрлі мәдениетке жататын адамдармен ашық, тиісті деңгейде және тиімді өзара әрекеттесу, ұжымдық әл-ауқат пен тұрақты даму үшін әрекет ету қабілеті. Бізге жаһандық құзыреттілік не үшін қажет? Көпмәдениетті қо ғамдастықпен үйлесімде өмір сүру үшін. Жаһандық құзыреттілік бойынша білім беру қоғамдағы мәдени хабардарлық мен сыйластыққа құрылған әрекеттестікке ықпал етуі мүмкін. Жаһандық құзыреттер — бұл нақты дағдылар емес, қазіргі және болашақ ұрпақтың өміріне әсер ететін кез келген проблемаларды шешуге қатысу қолданылатын білім, білік, көзқарас пен құндылықтардың үйлесімі. Қазіргі ғаламдық табиғаттағы өзгерістерге, климаттың өзгеруіне, шөлейттену, су айдындарының таяздануына деген көзғарас мекетеп қабырғасында оқылатын пәндер арқылы түсіндіріліп сыни қарауға бағытталмақ. Осы орайда сөзіме тиек еткім келгені — аталған пән бойынша өткізілген мұғалімдерге арналған арнайы курс бағдарламасы. «Жаһандық құзыреттер» арнайы курсы сәуір айыныі 03-14 аралығында Ақмола облысы, Бұланды ауданына қарасты Макинск қаласында өткізілді. Курсты ұйымдастырған «Өрлеу» БАҰО» АҚ Ақмола облысы бойынша кәсіби даму институты. Курс жетекшісі — аға оқытушы Самуратова Рауза Тукеновна бізге екі апта бойында осы пән бойынша дәріс берді. Тыңдаушылар Бурабай және Бұланды ауданының мұғалімдері. Бұл пән өмірлік жағдайда кез-келген жағдаяттарда кездесетін болғандықтан, тыңдаушы ретінде әр білім ошағынан жиналған ұстаздар да әр пәннің мұғалімдері. Оның ішінде қазақ тілі мен әдебиеті, тарих, химия, биология, еңбекке баулу сынды пән мұғалімдері болса, сонымен қатар мектеп директорлары, оқу-тәрбие ісінің меңгерушілері, педагог-психологтар да тыңдаушы ретінде қатысты. Қазіргідей алуан түрлі, өзара байланысты және өзгермелі әлемде оқушылардың есеюі экономикалық, әлеуметтік, мәдени, цифрлық, демографиялық, экологиялық және кейде эпидемиологиялық факторлардың ықпалымен жүзеге асады. Жаһандық ауқымдағы тәуекелдер мен қарама-қайшылықтар жастар үшін жаңа мүмкіндіктерді ұсынады, сонымен қатар жаңа проблемаларды да туындатады. Жаһандық проблемаларды шешу үшін халықаралық ынтымақтастық, оның ішінде қатысушылардың әрқайсысының жаһандық құзыреттілігі қажет.

Пәні: Химия Бөлім: Мектеп: А.Байтұрсынов атындағы №5 ЖОМ Күні: Мұғалімнің аты-жөні: Cабденова Айнур Сынып: 11 Қатысқан оқушы саны: Қатыспаған оқушы саны: Сабақтың тақырыбы Полипептидтер құрылымын анықтау. Практикалық жұмыс №8 «Денатурация және ақуыздардың түсті реакциялары» Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары 11.5.1.24 - гидролиз реакциясы бойынша берілген деректер негізінде полипептидтің құрамын анықтау; 11.5.1.25 - ақуызға сапалық реакцияларды тәжірибе жүзінде жасау; 11.5.1.26 - ақуыздардың денатурациясы реакциясын тәжірибе жүзінде жасау Сабақтың мақсаты • Аминқышқыл молекуласына сәйкес құрылымдарын айқындайды; • Пептидтегі аминқышқылдардың ретін анықтайды; • Ақуыздарды, олардың құрамындағы аминқышқылдарын сапалы және сандық талдау жасайды; • Ақуыздың денатурациялану ұғымын меңгереді; • Қайтымды және қайтымсыз денетурацияға алып келетінін талқылайды. Бағалау критерилері • Гидролиз реакциясы бойынша берілген деректер негізінде полипептидтің құрамын анықтайды • Ақуызға сапалық реакцияларды тәжірибе жүзінде жасайды; • Ақуыздардың денатурациясы реакциясын тәжірибе жүзінде жасайды Ойлау дағдыларын деңгейі Білу, түсіну және қолдану Сабақ барысы Сабақтың кезеңі/ уақыт Педагогтің әрекеті Оқушының әрекеті Бағалау Ресурстар 3 мин «Ұйымдастыру бөлімі» 1.Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу, түрлі-түсті стикерлер пайдалану. Оқушылар тақтаға ілінген түрлі-түсті стикерлерді таңдайды,стикердің артында құпия сөздер бар,сол сөздер арқылы 3 топқа бөлінеді. 1. Пептид 2. Полипептид 3. Кератин Мұғалімнің кері байланысы Суреттер бейнеленген қима қағаздар топтамасы 3 мин «Өткенді еске түсіру бөлімі» арқылы үй тапсырмасы мен жаңа сабақты байланыстырады. Cурет пен тұжырымдарды зерделеңіз. Ақуыздың бірінші, екінші, үшінші және төртінші реттік құрылымдарын сәйкестендіріңіздер: Дескриптор: Білім алушы: • Ақуыздың бірінші,екінші,үшінші реттік құрылымдарын ажыратады. • Ақуыз қасиеттерін аминқышқылдарының құрамы мен құрылысын сипаттайды. Қосымша 1 2 мин «Аминқышқылдарын басқару бөлімі» Аминқышқыл молекуласын А деп белгілеп, қосылыстар атауларын сәйкес құрылымдарымен сәйкестендіруге тапсырма беріледі. Тапсырма 1 Аминқышқыл молекуласын А деп белгілеп, қосылыстар атауларын сәйкес құрылымдарымен сәйкестендір. Дескриптор: Білім алушы: • Аминқышқыл молекуласын құрылымдарымен сәйкестендір Қосымша 2 11.5.1.24 - гидролиз реакциясы бойынша берілген деректер негізінде полипептидтің құрамын анықтау; Негізгі бөлім 5 мин «Тарихи бөлім» Жеке жұмыс. Оқушыларға полипептидтердің құрылым формуласын ұсынып, бес түрлі аминқышқыл түзген белгілі бір гексапептидтің гидролизін аяқтауды ұсынамын.Гидролиз өнімдері және дипептид, трипептид атаулары көрсетілген полипептидтер гидролизі үдерісін сипаттайды. N-шетіндегі, С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады. Бес түрлі аминқышқыл түзген белгілі бір гексапептидтің гидролизі: І. Пептидтегі аминқышқылдардың ретін анықтаңыз. [Glu ]-[ ]-[ ]-[ ]-[ ]-[ ] ІІ. N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:__________ ІІІ. С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:__________ Дескриптор: Білім алушы: •Бес түрлі аминқышқыл түзген белгілі бір гексапептидтің гидролизін аяқтайды; •N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады; •С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады. Қосымша 3 ЕБҚ 5 мин Жеке жұмыс. Оқыту формасы немесе қарапайым әдіс (сурет) қолданып полипептидтік тізбекті ретімен орналастыруды сураймын. Полипептидтік тізбекті ретімен орналастыр. Gly – Thr – Phe – Ala – Ser – Ileu ІІ. N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:__________ ІІІ. С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:__________ Дескриптор: Білім алушы: • Бес түрлі аминқышқыл түзген белгілі бір полипептидтік тізбекті ретімен орналастырыды ; • N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады; • С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады. Қосымша 4 11.5.1.25 - ақуызға сапалық реакцияларды тәжірибе жүзінде жасау; 10 мин «Ақуыз бөлімі» Ұжымдық жұмыс Биологиялық сұйықтықтар мен ерітінділерде ақуыздың болуын дәлелдеу үшін, сонымен қатар әр түрлі табиғи ақуыздардың аминқышқыл құрамын анықтау үшін түсті реакциялар қолданылады. Олар ақуыздарды, олардың құрамындағы аминқышқылдарын сапалы және сандық талдау үшін қолданылады. Оқушылар ақуыз денатурациясы мәтінін оқып танысады. Ой қозғау: • Ақуыздардың түсті реаацияларын білудің қандай практикалық маңызы бар? • Денатурация дегеніміз не? • Дeнатурaция қай жaғдaйда бoлaды? • Ақуыздарды анықтаудың қандай екі түсті реакциясын білесің? • Жоғарыда көрсетілген әдістерді сипатта, ақуыздарды анықтау үшін практикалық жұмысты қалай өткізуге болады? Реакция өту үшін қандай жағдай қажет? Өзара бағалауды топ оқушылары жүргізеді, өз жұмысы бойынша қорытынды жасайды АКТ 5 мин «Практикалық бөлім» Топтық жұмыс Нәруыздардың сапалық реакцияларына практикалық жұмыс беріледі.Нұсқаулық бойынша жұмыс жүргізіп, таныстырып қорытынды жасайды. Оқушыларды 6 топқа бөліп, практикалық жұмыстың нұсқаулығын тарату. Мұғалім оқушылар жұмысын бақылап, қажет топтарға қолдау көрсетеді 1-топ: Биуерт реакциясы 2-топ: Цистеин реакциясы 3-топ: Ксантопротеин реакциясы 4-топ: қыздырғандағы денатурация 5-топ:күкірт қышқылымен денатурация 6-топ:ауыр металл тұзымен (мыс (ІІ) сульфаты ерітіндісі) денатурация Оқушылар жұмыстарын жасап болып әр топ өз жұмысын 2 минут қана уақыт ішінде таныстырады Қосымша 5 11.5.1.26 - ақуыздардың денатурациясы реакциясын тәжірибе жүзінде жасау Функционалдық cауаттылық тапсырмаcы 7 мин «Аминқышқылдардың қасиеттері және қолданылуы бөлімі» Жұптық жұмыс. Kератинді түзету туралы білімдерін шыңдап, бір тал шаш құрамында қанша кератин болатындығын, ол ақуыздың нешінші құрылымға ие екенін талдап, себебін түсіндіреді. Кератинді түзетудің артықшылықтары мен кемшіліктерін атайды. Сипаты: Мәнмәтін Мазмұны Жеке тұлғалық Құзіреттілігі Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Білімнің типі Процедуралық Деңгейі Орташа Тапсырманың түрі Ашық Адамдар өз ерекшеліктерін айқындау үшін шаштарын не түзетеді, не бұйралайды. Mұғалімнің кері байланысы Қосымша 6 2 мин Білімді қолдануға жазбаша тапсырма беріледі Қосылыстардың қайсысы ақуызды қайтымды және қайтымсыз денетурацияға алып келетінін анықта. NaCl H2SO4 CH3OH NH4NO3 Pb(NO3)2 Дескриптор: Білім алушы: • Қайтымды және қайтымсыз денетурацияға алып келетінін анықтайды Сабақтың соңы 3 мин «Эстафета бөлімі» Бұған үш минуттай уақыт бөлінеді. Мұғалім нөмірленген үш парақ дайындап, оларды әр топқа береді. Оқушылар рефлексия орындаған тапсырмасы бойынша рефлексия жасайды. Белгі бойынша оқушылар оқып-үйренгенін (оқиғаларды, фактілерді, олардың мерзімдерін) жазып, үндеместен бір-біріне жылжытып отырады (бір-бірін қайталамауы тиіс). Қай топ неғұрлым толық, нақты, анық жауап бергенін мұғалім анықтап, жеңімпаздарды белгілейді. Mұғалімнің кері байланысы Қосымша 1 Cурет пен тұжырымдарды зерделеңіз. Ақуыздың бірінші, екінші, үшінші және төртінші реттік құрылымдарын сәйкестендіріңіздер: 1 Бастапқы құрылым a A Бірнеше суббірліктен тұратын ақуыздарда әрбір суббірліктің арасында болатын, ковалентті емес байланыстармен байланысқан кеңістіктік қатынастар. 2 Екінші құрылым b B Көптеген белоктар аминқышқылдарының ұзын тізбегі емес, керісінше спираль немесе парақ түрінде бүктелген аймақтарға ие. 3 Үшіншілік құрылым c C Екінші құрылымның бүктелген аймақтары, өз кезегінде, бүктеліп, неғұрлым ықшам құрылымдарға жиналуы мүмкін. Бұл соңғы қатпар ақуызға өлшемді пішін береді. 4 Төрттік құрылым d D Бұл полипептидтік тізбекте әр түрлі амин қышқылдарының орналасу реттілігін айтады. Бұл реттілік аталған ақуызды кодтайтын ДНҚ тізбегімен берілген. 1 _____ , ______ 2 _____ , ______ 3 _____ , ______ 4 _____ , ______ Қосымша 2 Қосымша 3 Нәтижесінде бес түрлі аминқышқыл түзген белгілі бір гексапептидтің гидролизін аяқтаңыз: аланин (Ala), глутамин қышқылы (Glu), глицин (Gly), лейцин (Leu) және серин (Ser), сәйкесінше, 2:1:1:1:1 қатынасында. Бұл пептидтің ішінара гидролизі келесі үзінділерді түзеді: Ala-Ala, Gly-Ala, Glu -Gly, Ala-Ser-Leu. І. Пептидтегі аминқышқылдардың ретін анықтаңыз. [Glu ]-[ ]-[ ]-[ ]-[ ]-[ ] _________________________________________________________________________________________________ ІІ. N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:____________ ІІІ. С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:____________ Дескриптор: Білім алушы: • Бес түрлі аминқышқыл түзген белгілі бір гексапептидтің гидролизін аяқтайды; • N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады; • С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады. Қосымша 4 ЕБҚ І. Полипептидтік тізбекті ретімен орналастыр: Gly – Thr – Phe – Ala – Ser – Ileu ІІ. N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:____________ ІІІ. С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазыңыз:____________ Дескриптор: Білім алушы: • Бес түрлі аминқышқыл түзген белгілі бір полипептидтік тізбекті ретімен орналастырыды ; • N-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады; • С-шетіндегі аминқышқылдар үшін қысқартылған таңбаны жазады. Қосымша 5 Практикалық жұмыс I.Нәруыздардың сапалық реакциялары. 1. Биурет реакциясы. Нәруыздың молекуласындағы пептидтік байланыстардың болуын сілті қатысында мыс (II) сульфатының аз мөлшерімен әсер еткен кезде күлгін түске боялуымен дәлелденеді. 2. Цистеин реакциясы. Құрамында күкірті барα-аминқышқылдарын анықтауға арналған реакция жұмыртқа белогының ертіндісінің натрий гидроксидінің 20% ерітіндісі және қорғасын (II) ацетатының ертіндісімен қайнатқан кезде сұр-қара тұнба түзілуі байқалады. 3. Құрамында ароматтық радикалдары бар a-аминқышқылдарын анықтауға арналған ксантопротеиндік реакция. Концентрленген азот қышқылын тауық / сиыр етіннің бір бөлігіне тамызған кезде сары бояу пайда болады. II. Жұмыртқа белогының денатурациясы: 1. Қыздыру кезінде. 2. Күкірт қышқылының ертіндісімен әсер еткен кезде. 3. Ауыр металдардың тұздарымен (мыс (II)сульфатымен)әсер еткен кезде. Нәруыздың қайтымды және қайтымсыз денатурациясы түсінігіне анықтама беріңіз. Тәжірибе нәтижелері № Әдісі нәтиже қорытынды 1 Биурет реакциясы Бірдей көлемдегі ақуыз ерітіндісі мен натрий гидроксиді ерітіндісі бар сынауыққа мыс (II) сульфатынан бірнеше тамшы тамызыңыз. 2 Ксантопротеин реакциясы Сынауықтағы 2мл ақуыз ерітндісіне бір тамшы концентрлі азот қышқылынан тамызыңыз 3 Цистеин реакциясы Ақуыз жанғанда өзіне тән «мүйіз иісі» иіс бөледі. Мұны жібек кіпті жағу арқылы немесе құс қауырсынын жағып Ақуыз құрамындағы бұл элементті келесі әдіспен дәлелдеуге болады. Ақуыз ерітіндісіне бурдей көлемде сілті қосып қыздырады да бірнеше тамшы қорғасын ацетаты ерітіндісінен тамызады. 4 Денатурация ақуыз ерітіндісін жанарғыда қыздырыңыз 5 ақуыз ерітіндісіне бірнеше тамшы мыс купоросы немесе қорғасын ацетаты ерітіндісінен тамызыңыз 6 ақуыз ерітіндісіне бірнеше тамшы күкірт қышқылы ерітіндісінен тамызыңыз Функционалдық сауаттылық Қосымша 6 Сипаты: Мәнмәтін Мазмұны Жеке тұлғалық Құзіреттілігі Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Білімнің типі Процедуралық Деңгейі Орташа Тапсырманың түрі Ашық Шаштың 90 пайызы кератиннің тығыз ақуызынан тұрады. Егер шашыңыз бұйра болса, оны бір күні түзеткіңіз келеді. Сол кезде көмекке келетін арнайы салондық процедуралар бар. Тіпті, шашыңызға химиялық бұйра салсаңыз да, оны қайтадан түзетіп бере алады. 1. Сондай процедуралардың бірі – шашты кератинді түзету. Ендеше, кератинді түзету туралы не білеміз? _________________________________________________________________________________________________ 2. Бір тал шашта қанша кератин болады? ________________________________________________________________ 3. Нешінші ақуыздық құрылымға ие? __________________________________________________________________ себебін түсіндір: __________________________________________________________________________________ 4. Кератинді түзетудің: қ/с Артықшылықтары Кемшіліктері 1 Шашыңыз жылтырап, жұмсақ бола түседі Шаш түзететін құрал құрамының кей компоненттеріне аллергиялық реакция болуы мүмкін 2 Шаш үлгіңіз қатты желдің өзінде бастапқы күйін сақтайды Уақыт өте шаштың ұштары сына бастайды 3 Шаштың электрленуін ұмытасыз. Шаштың көлемі жоғалады 4 Шашыңыз тез таралады Егер шашыңыз көп түсетін болса, кератинді түзету жасауға болмайды.